ՀՀ քննչական կոմիտեի կազմակերպական-վերլուծական բաժինն ուսումնասիրել և ամփոփել է 2015 թվականի ընթացքում ՀՀ դատարանների կողմից քննչական սխալներով պայմանավորված արդարացման դատավճիռները՝  ՀՀ քննչական կոմիտեի ծառայողների կողմից նույնաբնույթ խախտումները կանխարգելելու նպատակով։

ՀՀ ՔԿ նախագահի հանձնարարությամբ՝ 2016 թվականին կայացված արդարացման յուրաքանչյուր դատավճիռ քննարկվում է օպերատիվ խորհրդակցություններում։

Ուսումնասիրությանը կարող եք ծանոթանալ կից. 

ԱՄՓՈՓՈՒՄ

ՔՆՆՉԱԿԱՆ ՍԽԱԼՆԵՐՈՎ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ` 2015 ԹՎԱԿԱՆԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՀՀ ԴԱՏԱՐԱՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ԿԱՅԱՑՎԱԾ ԱՐԴԱՐԱՑՄԱՆ ԴԱՏԱՎՃԻՌՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ 

Բովանդակություն

Ներածություն

Բաժին   1. Համառոտ վիճակագրական տվյալներ

Բաժին 2. Քրեաիրավական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված արդարացման դատավճիռներ և որոշումներ

2.1 Ինքնիրավչության որակման առանձնահատկությունները.

2.2 Խարդախության հանցակազմի և քաղաքացիաիրավական պարտավորությունների չկատարման կամ ոչ պատշաճ կատարման տարանջատումը.

2.3 Պոռնկագրական նյութեր կամ առարկաներ տարածելու հանցակազմի օբյեկտիվ կողմը.

2.4 Բնակարանի անձեռնմխելիությունը խախտելու  որակման առանձնահատկությունները.

2.5 Սուտ ցուցմունք տալու հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առանձնահատկությունները.

2.6 Խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով գույքային վնաս պատճառելու հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առանձնահատկությունները.

2.7 Դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք դրսևորելու հանցակազմի հիմնական և պարտադիր լրացուցիչ օբյեկտի տարանջատումը,  որակման առանձնահատկությունները.

2.8 Պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու հանցակազմի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ կողմերը.

2.9 Քրեաիրավական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված այլ դեպքեր.

Բաժին 3. Քրեադատավարական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված արդարացման դատավճիռներ և որոշումներ

3.1 Բնակարանի անձեռնմխելիության իրավունքի խախտումը և ոչ պատշաճ սուբյեկտի կողմից քննչական կամ այլ դատավարական գործողությունների իրականացումը.

3.2 Փորձաքննությունների նշանակումը, իրեղեն ապացույցների և այլ առարկաների պահպանումը.

3.3 Անձին որպես մեղադրյալ ներգրավելու  մասին  որոշմանը  ներկայացվող   պահանջները.  Կասկածյալի կամ մեղադրյալի դատավարական կարգավիճակը որպես անձի իրավունքների և օրինական շահերի ապահովմանն ուղղված երաշխիք.

Եզրակացություններ

Ներածություն

ՀՀ դատարանների կողմից քննչական սխալներով պայմանավորված արդարացման դատական ակտերի ուսումնասիրության և ամփոփման անհրաժեշտությունը բխում է ՀՀ քննչական կոմիտեում (այսուհետ՝ Կոմիտե) նույնաբնույթ խախտումները կանխարգելելու հանգամանքով:

Ամփոփման շրջանակներում ՀՀ դատական դեպարտամենտ կատարված հարցմամբ ստացվել են 2015թ. թվականի ընթացքում ՀՀ դատարանների կողմից կայացված արդարացման դատավճիռներն ու որոշումները: Ուսումնասիրվել և բովանդակային վերլուծության են ենթարկվել  քննարկվող ժամանակամիջոցի ընթացքում քրեական գործերով կայացված բոլոր դատավճիռներն ու որոշումները, որոնցով դատական ատյանների կողմից արդարացման դատավճիռներն ու որոշումները կայացնելը պայմանավորված է եղել քննչական սխալներով: Սույն ամփոփման շրջանակներում վերլուծվել են նաև  «հիմնավոր կասկածից վեր» ապացուցողական չափանիշով կայացված արդարացման այն դատական ակտերը, որոնք կայացվել են վարույթն  իրականացնող մարմնի կողմից ապացույցներ ձեռք բերելիu Մարդու և քաղաքացու uահմանադրական իրավունքների և ազատությունների կամ ՀՀ քրեական դատավարության oրենuգրքի որևէ պահանջի խախտմամբ  դատավարության մաuնակիցների` oրենքով երաշխավորված իրավունքների զրկման կամ uահմանափակման հետևանքով  դատարանների կողմից ապացույցներն անթույլատրելի ճանաչելու արդյունքում:

Ուսումնասիրության նյութն առավել մատչելի ներկայացնելու նպատակով հետաքրքրություն ներկայացնող դատական ակտերը դասակարգվել են երկու պայմանական խմբերի`

1.քրեաիրավական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված արդարացման դատավճիռներ և որոշումներ,

2.քրեադատավարական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված արդարացման դատավճիռներ և որոշումներ:

Առանձին բաժնով ներկայացվել է նաև արդարացման դատական ակտերի համառոտ թվային վերլուծությունը: 

Բաժին 1.

 Համառոտվիճակագրականտվյալներ.

2015թ. ընթացքում ՀՀ դատարանների կողմից կայացվել է 122 արդարացման դատական ակտ,  արդարացվել է 157 անձ, որից 110-ը՝ լրիվ, 47-ը՝ մասնակի: 2014թ. ընթացքում  ՀՀ դատարանների կողմից կայացվել է 97 արդարացման դատական ակտ,  արդարացվել է 125 անձ, որից 71-ը՝ լրիվ, 54-ը՝ մասնակի: 2015թ. ընթացքում 2014 թվականի համեմատությամբ արդարացման դատական ակտերի թիվն աճել է 25-ով կամ 25,6 %-ով:

2015թ. ընթացքում ՀՀ դատարանների կողմից կայացված արդարացման 122 դատական ակտերից 109-ը կայացվել են Կոմիտեի, 6-ը՝ ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության, 5-ը՝ ՀՀ ֆինանսների նախարարության քննչական վարչության, 1-ը՝ ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության քննչական վարչության վարույթում քննված քրեական գործերով, 1 դատական ակտ (ԵԿԴ/0079/01/14)  չի ուսումնասիրել «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում գործը դիտելու արգելք սահմանված լինելու պատճառով:

2015թ. ընթացքում Կոմիտեի վարույթում նախաքննությունն ավարտված  քրեական գործերով կայացված 109 դատական ակտերով արդարացվել է 130 անձ, որից 92-ը՝ լրիվ, 38-ը՝ մասնակի: Նշված արդարացման դատական ակտերից  3-ը եղել է  Կոմիտեի ՀԿԳ քննության գլխավոր վարչության, 10-ը՝ զինվորական քննչական գլխավոր վարչության, 58-ը՝ Երևան քաղաքի քննչական վարչության, 38-ը՝ մարզային քննչական վարչությունների վարույթում քննված քրեական գործերով:

Առավել շատ արդարացման դատական ակտեր են կայացվել Կոմիտեի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների քննչական բաժնի վարույթում նախաքննությունն ավարտված քրեական գործերով՝ 18, որին հաջորդում են Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների քննչական բաժինը՝ 10, Շենգավիթ վարչական շրջանի քննչական բաժինը՝ 9, Աջափնյակ և Դավթաշեն վարչական շրջանների քննչական բաժինը, Կոտայքի մարզային քննչական վարչությունը՝ 8-ական, Արագածոտնի և Լոռու մարզային քննչական վարչությունները՝ 6-ական, Արմավիրի մարզային քննչական վարչությունը՝ 5, Տավուշի մարզային քննչական վարչությունը և Երևան քաղաքի քննչական վարչությունը՝ 4-ական, հատկապես կարևոր գործերի քննության գլխավոր վարչությունը, Արարատի, Գեղարքունիքի մարզային քննչական վարչությունները, Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի քննչական բաժինը, 4-րդ կայազորային քննչական բաժինը՝ 3-ական, Շիրակի մարզային քննչական վարչությունը, Արաբկիր վարչական շրջանի քննչական բաժինը, Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի քննչական բաժինը, Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների քննչական բաժինը, 8-րդ կայազորային քննչական բաժինը՝ 2-ական, Վայոց Ձորի մարզային քննչական վարչությունը, Սյունիքի մազային քննչական վարչությունը, զինվորական քննչական գլխավոր վարչության հատկապես կարևոր գործերի քննության վարչությունը, 5-րդ, 6-րդ, 7-րդ կայազորային քննչական բաժինները՝ 1-ական:

2015թ. ընթացքում Կոմիտեի վարույթում նախաքննությունն ավարտված  քրեական գործերով ընդհանուր իրավասության 1-ին ատյանի դատարանների 89 դատավճիռներ  բողոքարկվել են ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարան, որից  55  դեպքում դատավճիռները թողնվել են օրինական ուժի մեջ, 17 դատավճիռ բեկանվել է, 17-ով վերաքննիչ դատարանում գործի քննությունը շարունակվում է: ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի 30 դատական ակտ բողոքարկվել է ՀՀ վճռաբեկ դատարան, որից  3 գործով ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանների դատավճիռները և դրանք անփոփոխ թողնելու մասին ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի որոշումները բեկանվել են և ամբաստանյալներն արդարացվել են, 15 բողոք թողնվել է առանց քննության կամ մերժվել է վարույթ ընդունելը, 12 գործով դատական ակտ դեռևս չի կայացվել:

Բաժին 2.

Քրեաիրավականնորմիսխալկիրառմանհետկապված արդարացման դատավճիռներ և որոշումներ.

2.1 Ինքնիրավչության որակման առանձնահատկությունները. 

Քննարկվող ժամանակամիջոցում Երևան քաղաքի Աջափնյակ և Դավթաշեն, Կենտրոն և Նորք-Մարաշ, ինչպես նաև Շենգավիթ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանները ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ  հոդվածով հարուցված թվով 5 քրեական գործերով ճանաչել և հռչակել են ամբաստանյալների անմեղությունը՝ արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանն ինքնիրավչության հանցակազմին անդրադարձել է դեռևս 2010 թվականի դեկտեմբերի 23-ի  Վարդան Պետրոսյանի գործով կայացված ԱՎԴ1/0063/01/09 որոշմամբ և իրավական դիրքորոշում է արտահայտել այն մասին, որ ինքնիրավչությունը դասվում է կառավարման կարգի դեմ ուղղված հանցագործությունների շարքին և բնութագրվում որպես կառավարման սուբյեկտ չհանդիսացող անձի կողմից պետական կառավարման նորմալ գործունեության ապահովմանն ուղղված հասարակական հարաբերությունների դեմ ոտնձգող հանցագործություն:

Կառավարման կարգի դեմ ուղղված հանցագործությունների, այդ թվում՝ ինքնիրավչության տեսակային օբյեկտ են պետական կառավարման նորմալ գործունեության ապահովմանն ուղղված այն հասարակական հարաբերությունները, որոնք ծավալվում են իշխանության մարմինների և ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց միջև: Ինքնիրավչության հիմնական անմիջական օբյեկտն անձանց կողմից իրենց իրավունքների ու ազատությունների իրականացման՝ նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված կարգն է, ինչպես նաև ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց իրավունքներն ու օրինական շահերը:

Նշված հանցագործության օբյեկտիվ կողմը դրսևորվում է միայն ակտիվ վարքագծով` գործողությամբ: Ընդ որում, անհրաժեշտ է, որ այդ գործողության իրավաչափությունը վիճարկվի անձի (կազմակերպության) կողմից: Տվյալ դեպքում որպես վիճարկում հարկ է հասկանալ շահագրգիռ անձի կողմից իրավապահ մարմիններին համապատասխան հայտարարություն (դիմում, բողոք) ներկայացնելը` ինքնիրավ գործողությունների արդյունքում իրավունքների և օրինական շահերի խախտման վերաբերյալ: Ինքնիրավչության օբյեկտիվ կողմի պարտադիր հատկանիշ է գործողության կատարման եղանակը. հանցավորը գործում է ինքնակամ, ինքնագլուխ կերպով, իրավունքի իրականացման՝ օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված կարգի խախտմամբ: Ընդ որում, արարքը որպես ինքնիրավչություն որակելու համար որևէ նշանակություն չունի, թե հանցավորի գործողություններն ուղղված են եղել իրական, թե ենթադրյալ իրավունքի իրականացմանը:

Ինքնիրավչության հանցակազմը նյութական է, այսինքն` հանցագործությունն ավարտված է համարվում այլ անձանց իրավունքներին և օրինական շահերին էական, իսկ պետության ու հասարակության շահերին` խոշոր վնաս պատճառելու դեպքում: Ինքնիրավչությունը, որի արդյունքում էական վնաս չի պատճառվել, քրեորեն հետապնդելի արարք չէ: Վնասը կարող է դրսևորվել ինչպես նյութական, այնպես էլ անձի սահմանադրական և այլ իրավունքների խախտման տեսքով, կարևորն այն է, որ ինքնիրավ գործողության և առաջացած վնասի միջև լինի պատճառահետևանքային կապ: Պատճառված վնասի էական լինելը պետք է որոշվի յուրաքանչյուր դեպքում՝ ելնելով գործի կոնկրետ հանգամանքներից:

Հանցագործության սուբյեկտիվ կողմը բնութագրվում է դիտավորությամբ. հանցավորը կարծում է, որ ինքն ունի որոշակի իրավունք, գիտակցում է, որ այդ իրավունքը վիճարկվում է այլ անձի կամ կազմակերպության կողմից, և ինքն իրականացնում է այդ իրավունքը օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված կարգի խախտմամբ: Հանրորեն վտանգավոր հետևանքների նկատմամբ հանցավորի վերաբերմունքը կարող է դրսևորվել ինչպես ուղղակի, այնպես էլ անուղղակի դիտավորությամբ:

Ինքնիրավչության սուբյեկտ կարող է լինել 16 տարին լրացած մեղսունակ ֆիզիկական անձը:

2015թ. ընթացքում ՀՀ դատարանների կողմից կայացված արդարացման դատավճիռների ուսումնասիրությամբ պարզվել է, որ վերը նշված բոլոր 5 գործերի պարագայում էլ դատարաններն արձանագրել են նախաքննության մարմնի կողմից  առաջադրված մեղադրանքների  անորոշ  և անհստակ լինելու, դրանցում հանցակազմի բոլոր պարտադիր հատկանիշները բնութագրող փաստական տվյալները չբովանդակելու հանգամանքը, մասնավորապես` առաջադրված մեղադրանքները չեն բովանդակել որևէ փաստական տվյալ այն մասին, թե ենթադրյալ հանցանք կատարած անձինք  ո՞ր օրենքի կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտի խախտմամբ են իրականացրել իրենց ինքնակամ գործողությունները, կամ ո՞ր ենթադրյալ իրավունքն են իրականացրել: Որպես կանոն, առաջադրված մեղադրանքի բովանդակությունից հնարավոր չի եղել եզրահանգում կատարել ամբաստանյալին վերագրվող արարքում հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առկայության մասին, ինչն իր հերթին թույլ է տվել դատարաններին փաստել, որ ամբաստանյալների  արարքում բացակայում է հանցակազմը:

Այսպես`

-Ալվարդ Մարդոյանին մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի  համար, որ նա 2014 թվականի ապրիլի 10-ին, ժամը 17.30-ի սահմաններում, օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված կարգի խախտմամբ իր ենթադրյալ իրավունքներն ինքնակամ իրականացնելով` Երևանի քաղաքապետարանի հաշվեկշռում գտնվող, Երևանի Սիսակյան փողոցի թիվ 22 շենքի թիվ 96 բնակարանի մուտքի դուռը վնասելու միջոցով մուտք է գործել նշված բնակարան և ապօրինի բնակվելու նպատակով այնտեղ տեղադրել է իր գույքը, որի հետևանքով պետությանը պատճառվել է խոշոր վնաս:

Ա.Մարդոյանին առաջադրված մեղադրանքը վերլուծելով «Մարդու  իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ, 7-րդ, ՀՀ Սահմանադրության 21-րդ, ՀՀ քրեական օրենսգրքի 5-րդ, ինչպես նաև ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 127-րդ հոդվածների և Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո` դատարանն արձանագրել է, որ այն չի բխում ինչպես նշված իրավանորմերից, այնպես էլ Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումներից: Ա.Մարդոյանին առաջադրված մեղադրանքն անորոշ է և անհստակ, չի բովանդակում որևէ փաստական տվյալ այն մասին, թե վերջինս ո՞ր օրենքի կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտի խախտմամբ է իրականացրել իր ինքնակամ գործողությունները՝ մուտք գործել Երևանի քաղաքապետարանի հաշվեկշռում գտնվող, Երևանի Սիսակյան փողոցի թիվ 22 շենքի թիվ 96 բնակարան և դա կատարելիս` իր որ ենթադրյալ իրավունքն է նա իրականացրել: Դատարանն արձանագրել է նաև, որ նախաքննական մարմնի կողմից առաջադրված մեղադրանքում չկա որևէ նշում այն մասին, թե ամբաստանյալի գործողությունների հետևանքով պետությանն ինչ բնույթի վնաս է պատճառվել՝ գույքային, թե՝ ոչ գույքային, չի նշվել  նաև պատճառված վնասի չափը: Բացի այդ, Ա.Մարդոյանին վերագրվող արարքում բացակայել է նաև որևէ փաստական տվյալ վերջինիս ինքնիրավ գործողության և առաջացած խոշոր վնասի միջև առկա պատճառահետևանքային կապի վերաբերյալ:

Սույն քրեական գործով դատաքննության շրջանակներում դատարանն անդրադարձել է նաև Ա. Մարդոյանի գործողությունների հետևանքով պետությանը պատճառված վնասի վերաբերյալ նախաքննության մարմնի հետևությանը և այդ մասով Ա. Մարդոյանին առաջադրված մեղադրանքի իրավաչափությանը, մասնավորապես`  ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 2-րդ, 128-րդ, 129-րդ հոդվածների, ինչպես նաև «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի վերլուծության արդյունքում արձանագրել է, որ  Երևանի Սիսակյան փողոցի թիվ 22 շենքի թիվ 96 բնակարանը հանդիսանում է Երևան համայնքի սեփականությունը և պետական սեփականություն չի հանդիսանում, հետևաբար Ալվարդ Մարդոյանի կողմից, համայնքի և իրավաբանական անձի կարգավիճակ ունեցող Երևանի քաղաքապետարանի հաշվեկշռում գտնվող, Երևան համայնքի սեփականությունը հանդիսացող, Սիսակյան փողոցի թիվ 22 շենքի թիվ 96 բնակարանի մուտքի դուռը վնասելու միջոցով մուտք գործելու և նշված բնակարանում ապօրինի բնակվելու հետևանքով պետական շահերին խոշոր վնաս պատճառված լինելու մասին նախաքննության մարմնի դատողությունները հիմնազուրկ են:

Դատարանն արձանագրել է, որ ամբաստանյալ Ա.Մարդոյանին առաջադրված մեղադրանքի բովանդակությունից հնարավոր չէ եզրահանգում կատարել  ամբաստանյալին վերագրվող արարքում հանցակազմի օբյեկտի և օբյեկտիվ կողմի առկայության մասին, ինչը վերջինիս նկատմամբ արդարացման դատավճիռ կայացնելու հիմք է:

Երևան քաղաքի Աջափնյակ և Դավթաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը 2015 թվականի ապրիլի 1-ի  ԵԱԴԴ/0051/01/14  դատավճռով ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալ Ալվարդ Մարդոյանի անմեղությունը` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ  և արդարացնել նրան` արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ: Դատավճռի դեմ Երևան քաղաքի Աջափնյակ և Դավթաշեն վարչական շրջանների դատախազության վերաքննիչ բողոքը մերժվել է և առաջին ատյանի դատարանի արդարացման դատավճիռը թողնվել օրինական ուժի մեջ:

Ինքնիրավչության գործերով  ևս 4 արդարացման  դատավճիռներ են կայացվել Շենգավիթ վարչական շրջանի (ԵՇԴ/0073/01/14), ԵՇԴ/0155/01/14 ինչպես նաև Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների (ԵԿԴ/0158/01/14, ԵԱՔԴ/0123/01/15) ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի  դատարանների կողմից:

-ԵՇԴ/0073/01/14 գործով նախաքննության ընթացքում Գոհար Եսայանին` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով, մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա, ցանկանալով Համլետ Սիմոնյանից հետ վերադարձնել նրան պարտքով տված գումարը, որը վերջինս չի ցանկացել վերադարձնել, 2014 թվականի փետրվարի 3-ին, ժամը 20։00-ի սահմաններում, Երևան քաղաքի Արարատյան փողոցի 62/1 շենքի բակում, որոշել է իր ենթադրյալ իրավունքներն ինքնակամ իրականացնելով Համլետ Սիմոնյանին պատկանող «Օպել» մակնիշի ավտոմեքենայի սրահից, Լարիսա Մարտիրոսյանի ներկայությամբ վերցնել վերջինիս պատկանող «Սամսունգ նեքսուս»  տեսակի բջջային հեռախոսը, կարծելով, որ այն Հ.Սիմոնյանի բջջային հեռախոսն է` Լ. Մարտիրոսյանի օրինական շահերին պատճառելով 240.000 ՀՀ դրամի էական վնաս։

Նշված գործով դատարանն արձանագրել է, որ հանցավոր ինքնիրավչության օբյեկտիվ կողմի համար պարտադիր  է`

ա) անձի կողմից ինքնագլուխ կերպով, օրենքով կամ այլ նորմատիվ ակտով սահմանված կարգի խախտմամբ իր իրական կամ ենթադրյալ իրավունքի իրականացման գործողություններ, որոնց օրինականությունը վիճարկվում է տուժած անձի կամ կազմակերպության կողմից,

բ) անձի կողմից տուժած անձի կամ կազմակերպության իրավունքներին կամ օրինական շահերին էական վնաս պատճառելը,

գ)արարքի և էական վնասի միջև պատճառական կապը։

«Էական վնաս» հասկացությունը` արժեքավորող, գնահատողական կատեգորիա է։ Օրենսդիրը չի սահմանել «էական վնաս» հասկացության չափորոշիչներ և դրա առկայությունը որոշվում է վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից` հաշվի առնելով քրեական գործի բոլոր փաստական հանգամանքները։ Էական վնասը գնահատելիս հաշվի է առնվում վնասի չափը կամ վերցված առարկայի արժեքը, տուժողի համար դրա կարևորությունն ու նշանակությունը, արարքի հետևանքով բաց թողնված օգուտը, տուժողի ֆինանսական վիճակը, նրա խախտված իրավունքների բնույթը (գույքային, բնակարանային, աշխատանքային և այլն), ինչպես նաև դրանց խախտման աստիճանը։ Ընդ որում, միայն ինքնիրավչությամբ վերցված առարկայի արժեքն ինքնին չի կարող վճռորոշ նշանակություն ունենալ «էական վնաս»-ի հարցը որոշելու համար։

Դատարանն արձանագրել է, որ ամբաստանյալի կատարած արարքի հետևանքով տուժողի օրինական շահերին պատճառված վնասի էական լինելը նախաքննության մարմնի կողմից որոշվել է հիմք ընդունելով միայն տուժողի ցուցմունքը, որ հեռախոսը գնվել է 240.000 դրամ գումարով։ Բացի այդ, դատարանն արձանագրել է, որ տուժողն աշխատում է, ստանում է բարձր աշխատավարձ, ամուսնացած չէ, ֆինանսապես ապահովված է, ամբաստանյալի կողմից հեռախոսն ինքնագլուխ վերցնելու պահին ունեցել է ևս երկու այլ հեռախոսներ, վերցված հեռախոսը մեծ մասամբ գտնվել է Համլետ Սիմոնյանի մոտ և օգտագործվել է վերջինիս կողմից, քանի որ այն օգտագործելու կարիք տուժողն առանձնապես չի ունեցել, ամբաստանյալի արարքի հետևանքով տուժողին էական վնաս չի պատճառվել, իսկ ոստիկանություն դիմել է, ոչ այդքան հեռախոսը վերադարձնելու, որքան` անձնական կյանքին ամբաստանյալի հետագա միջամտություններից ազատվելու նպատակով։ Նման պայմաններում դատարանը գտել է, որ ամբաստանյալի գործողությունների հետևանքով տուժողի իրավունքներին և օրինական շահերին էական վնաս չի պատճառվել։ Այսինքն, ամբաստանյալի արարքում բացակայում է հանցավոր ինքնիրավչության օբյեկտիվ կողմը, հետևաբար` բացակայում է ինքնիրավչության հանցակազմը:

Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2015թ. հունվարի 12-ի դատավճռով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով Գոհար Եսայանը ճանաչվել է անպարտ և արդարացվել։

Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավճիռն ըստ մեղադրանքի` Գոհար Եսայանի` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ  հոդվածի 1-ին մասով մեղադրողի կողմից բողոքարկվել է վերաքննիչ դատարան, բողոքը մերժվել է և դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

-Երևան քաղաքի Շենգավիթ  վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը մեկ այլ՝ 2015 թվականի ապրիլի 18-ի  ԵՇԴ/0155/01/14 դատավճռով ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալ Վահե Աջամյանի անմեղությունը` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ  և արդարացրել նրան` արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Այսպես՝ Վահե Աջամյանին մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա 2014թ. հոկտեմբերի 2-ին, ժամը 21:00 սահմաններում օրենքի սահմանված կարգի խախտմամբ ինքնակամ իրականացնելով   իր   ենթադրյալ   իրավունքները,  գնացել է քրոջ՝  Է. Աջամյանի Երևան քաղաքի Մանթաշյան 4/7 շենքի 38-րդ բնակարան, ննջասենյակի պահարանից վերցրել ժամանակավոր օգտագործման հանձնված 180.000 ՀՀ դրամ արժողությամբ կիսամուշտակը`  էական վնաս պատճառելով  Է.Աջամյանի օրինական շահերին:

Սույն քրեական գործով և ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2010թ. դեկտեմբերի 23-ի թիվ ԱՎԴ1/0063/01/09 որոշմամբ արտահայտած իրավական դիրքորոշման համադրմամբ, դատարանն արձանագրել է, որ արարքը հանցավոր ինքնիրավչություն որակելու համար անհրաժեշտ է նշված հանցակազմի բոլոր տարրերի առկայությունը։

Առաջին ատյանի դատարանը հղում է  կատարել ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2010թ. նոյեմբերի 5-ի մեկ այլ՝  ՏԴ/0115/01/09 որոշման վրա, որտեղ մեկնաբանվել է «մեղադրանքի ձևակերպում հասկացությունը, համաձայն որի «մեղադրանքի   ձևակերպում»-ն իրենից ներկայացնում է.


ա) գործով հաստատված, հանրության համար վտանգավոր և հակաիրավական փաստեր, որոնք համապատասխանում են կոնկրետ հանցակազմի հատկանիշներին,
բ) քրեական օրենքի հստակ նորմը, որի հատկանիշներին համապատասխանում են մեղադրյալի գործողությունները կամ անգործությունը կազմող փաստերը։

Մեղադրանքի ձևակերպումը պետք է արտացոլի վերագրվող գործողությունների կամ անգործության բովանդակությունը, հետևաբար՝ պետք է ներառի հանցակազմի բոլոր պարտադիր հատկանիշները բնութագրող փաստական տվյալները։ Փաստական տվյալների ներառումն անհրաժեշտ նախապայման է, որպեսզի մեղադրանքի մեջ նշվի այն քրեական օրենքը, որով նախատեսված են հանրության համար վտանգավոր, հակաիրավական և քրեորեն պատժելի արարքի հատկանիշները, այսինքն` հանգեցնի մեղադրանքում     ձևակերպված       արարքին    համապատասխան    իրավաբանական գնահատական տալուն։

Մեղադրանքի ձևակերպման կարևորումը պայմանավորված է նրանով, որ համապատասխան դատավարական փաստաթղթերում (անձին որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշում, մեղադրական եզրակացություն) դրա առկայությունը հնարավորություն է տալիս քրեական հետապնդման ենթարկվող անձին արդյունավետ իրականացնել իր պաշտպանության իրավունքը։

Վերլուծելով սույն քրեական գործով ամբաստանյալ Վահե Աջամյանին առաջադրված մեղադրանքը՝ դատարանն արձանագրել  է, որ ամբաստանյալին առաջադրված մեղադրանքի ձևակերպումը չի ներառում հանցակազմի բոլոր պարտադիր  հատկանիշները բնութագրող փաստական տվյալները, առաջադրված մեղադրանքի բովանդակությունից հնարավոր չէ եզրահանգում կատարել վերագրվող արարքում հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առկայության մասին։  Այսինքն, ամբաստանյալի արարքում բացակայում է հանցավոր ինքնիրավչության օբյեկտիվ կողմը, հետևաբար` բացակայում է ինքնիրավչության հանցակազմը։

Առաջին ատյանի դատարանի դատավճռի դեմ Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի դատախազության կողմից բերված բողոքը մերժվել է և առաջին ատյանի դատարանի դատավճիռը թողնվել օրինական ուժի մեջ:

-Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (ԵԿԴ/0158/01/14)  դատավճռով  ճանաչվել և հռչակել է ամբաստանյալ Ռաֆիկ Գրիգորյանի անմեղությունը` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ  և վերջինս արդարացվել է` կրկին արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Այսպես՝ Ռաֆայել Գրիգորյանը  օրենքով սահմանված կարգի խախտմամբ իր իրական իրավունքն իրականացնելով, 2014 թվականի մայիսի 16-ին, ժամը 12:00-ի սահմաններում Երևանի Նալբանդյան 46-րդ շենքի մոտ, իր ծանոթ Լևոն Համբարձումյանի՝ 2004-2005 թթ. ընթացքում իրեն ունեցած պարտքի գումարը ստանալու նպատակով, վերջինիս կնոջը՝ Լաուրա Մարությանին մոլորության մեջ գցելով. Լ.Համբարձումյանի՝ Երևանի Մանանդյան  փողոցի  26-րդ շենքի թիվ 5 նախկին բնակարանի ջրօգտագործման վարձավճարի պարտքը մարելու պատրվակով, Լ.Մարությանից ստացել է 186.233 ՀՀ դրամին համարժեք 450 ԱՄՆ դոլար գումար, սակայն վճարում չի կատարել և գումարը հաշվարկել է որպես պարտքի մարում, որն էական վնաս է պատճառել Լ.Մարությանի իրավունքներին և օրինական շահերին:

Դատարանն արձանագրել է, որ հանցավոր ինքնիրավչության  օբյեկտիվ կողմը դրսևորվում է միայն ակտիվ վարքագծով` գործողությամբ, իսկ  կոնկրետ  դեպքում Ռաֆայել Գրիգորյանի արարքում բացակայում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածով նախատեսված հանրորեն վտանգավոր արարքի օբյեկտիվ կողմի հատկանիշը, քանի որ նա իր իրավունքն իրականացրել է ոչ թե ինքնակամ, ինքնագլուխ կերպով, իրավունքի իրականացման` օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված կարգի խախտմամբ, այլ ընդամենը, հարմար առիթն օգտագործելով, իրեն պարտք եղած անձի կնոջ կողմից, ջրի պարտքի հարցը լուծելու նպատակով, իրեն տրված 450 ԱՄՆ դոլարը վերցրել է, որպես իր 500 ԱՄՆ դոլար պարտքի մարում:

Դատավճռի դեմ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների դատախազության կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը մերժվել է և դատավճիռը  թողնվել օրինական ուժի մեջ:

-Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը 2015թ. դեկտեմբերի 21-ի ԵԱՔԴ/0123/01/15  դատավճռով  ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալներ Վալենտինա, Լևոն և Էմմա Թելոյանների անմեղությունը՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ՝ արդարացնելով Վալենտինա և Լևոն Թելոյաններին՝ արարքում հանցակազմի բացակայության, իսկ Էմմա Թելոյանին՝  հանցադեպի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Այսպես՝ Վալենտինա, Էմմա և Լևոն Թելոյանները, օրենքով սահմանված կարգի խախտմամբ ինքնակամ իրականացրել են իրենց ենթադրյալ իրավունքները, որն էական վնաս է պատճառել Երևան քաղաքի Պռոշյան 19 հասցեի սեփականատիրոջ օրինական շահերին՝ զրկելով սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող գույքը տնօրինելու, տիրապետելու և օգտագործելու սահմանադրորեն երաշխավորված իրավունքից, այն է` ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի թիվ 03-1744 օրինական ուժի մեջ մտած 22.08.2003թ. վճռի և այդ վճիռը պարզաբանելու մասին օրինական  ուժի  մեջ  մտած 22.12.2004 թ. որոշմանը համապատասխան Գևորգ Դնգիկյանին սեփականության իրավունքի պետական գրանցմամբ պատկանող` Երևան քաղաքի Պռոշյան փողոցի 19 հասցեում գտնվող շինությունների և հողամասերի նկատմամբ իրավունքի խախտմամբ, իրենց ենթադրյալ իրավունքներն ինքնակամ` ինքնագլուխ իրականացնելով, ՀՀ ԱՆ ԴԱՀԿ ծառայության Երևանի բաժնի աշխատակիցների կողմից 02.04.2007թ. կայացված «Պարտապանին որոշակի գործողություններ կատարելուն պարտադրելու մասին» որոշումը և դրա հիման վրա կատարված կատարողական գործողություններն անտեսելով, մինչև 2015թ. ապրիլի 7-ը նպատակային շահագործման են ենթարկել, Գևորգ Դնգիկյանին սեփականության իրավունքով պատկանող` Պռոշյան 19 հասցեում գործող «Քարանձավ» հանրային սննդի օբյեկտը, խախտելով Գ.Դնգիկյանի սեփականություն հանդիսացող գույքը տնօրինելու իրավունքը՝ այդ կերպ էական վնաս պատճառելով վերջինիս իրավունքներին և օրինական շահերին»։

Երևան քաղաքի (այսուհետ՝ Դատարան) հաստատված է համարել, որ Երևան քաղաքի Պռոշյան փողոցի 19` վիճելի հասցեում գտնվող անշարժ գույքը գնվել է տարիներ առաջ, որը ձևակերպվել է Էմմա Թելոյանի անվամբ։ Իրականում սակայն, այն օգտագործել ու տնօրինել են Վալենտինա և Լևոն Թելոյանները՝ նախապես 17,5քմ մակերեսով գնված գույքն ավելացնելով ինչպես տարածքային առումով, այնպես էլ այն վերածելով հասարակական սննդի օբյեկտի։

Դատարանը, կասկածի տակ չդնելով ՀՀ համապատասխան ատյանների դատարանների կողմից կայացված և օրինական ուժ ստացած վճիռներն ու որոշումները, համաձայն որոնց`

…04.02.2003թ. առքուվաճառքի պայմանագրով Երևան քաղաքի Պռոշյան 19 տան առաջին հարկի նկատմամբ Էմմա Թելոյանին անցած գնորդի իրավունքները և պարտավորությունները փոխանցվել են Գևորգ Դնգիկյանին և անվավեր է ճանաչվել Էմմա Թելոյանի անվամբ տրված 06.02.2003թ. սեփականության իրավունքի վկայականը` 04.02.2003թ. առքուվաճառքի պայմանագրի առարկայի մասով, միաժամանակ փաստել է, որ ՀՀ ԿԱ Անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեից ստացված և դատարանում հետազոտված տեղեկանքի համաձայն` ք. Երևան Պռոշյան փողոց 19 տուն հասցեով անշարժ գույքի կադաստրային գործի տվյալների Գևորգ Դնգիկյանի անվամբ վճիռներից ծագող իրավունքների նկատմամբ պետական գրանցում չի կատարվել։

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 163-րդ հոդվածը սահմանում է սեփականության իրավունքի հասկացությունը և բովանդակությունը, ըստ որի` «Սեփականության իրավունքը սուբյեկտի` օրենքով և այլ իրավական ակտերով ճանաչված ու պահպանվող իրավունքն է` իր հայեցողությամբ տիրապետելու, օգտագործելու և տնօրինելու իրեն պատկանող գույքը...»։

Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 176 հոդվածի 2-րդ մասի`

«2. Այն դեպքերում, երբ գույքի նկատմամբ իրավունքը ենթակա է պետական գրանցման, ձեռք բերողի սեփականության իրավունքը ծագում է դրա գրանցման պահից»։

Դատարանն արձանագրել է, որ Երևան քաղաքի Պռոշյան 19 հասցեի նկատմամբ Գևորգ Դնգիկյանի՝ կայացված վճիռներից և որոշումներից ծագող սեփականության իրավունքը չի գրանցվել, հետևաբար այն չի էլ ծագել։ Մինչդեռ, ըստ մեղադրանքի ձևակերպման` Էմմա, Վալենտինա և Լևոն Թելոյանների կողմից ինքնիրավչություն կատարելու հանցակազմի օբյեկտը` Գևորգ Դնգիկյանի՝ սահմանադրորեն պաշտպանվող սեփականության իրավունքի խախտումն է, ինչը դրսևորվել է իբրև թե նրան` դատական ակտերի հիման վրա սեփականության իրավունքով պատկանող անշարժ գույքն ինքնագլուխ շահագործելով։

Դատարանը փաստել է, որ անձանց՝ սահմանադրորեն և օրենքներով պաշտպանվող իրավունքները պետք է նախ և առաջ բխեն դրանց իրական ձևակերպված լինելուց։ Այլ խոսքով, անկախ այն բանից, թե Թելոյանները համաձայն են վեճի առարկայի նկատմամբ ՀՀ դատարանների կողմից կայացված դատական ակտերի հետ թե՝ ոչ, անհրաժեշտ է և պարտադիր, որպեսզի վերջիններս ինքնիրավչությամբ խախտեին այլոց՝ սույն դեպքում Դնգիկյանի, օրենքով սահմանված իրավունքները, որպիսիք իրականում առկա չեն։

Ավելին, քննվող գործով նյութական հանցակազմի առկայության համար պարտադիր է նաև, որպեսզի իրականացված անօրինական գործողությունների արդյունքում էական վնաս պատճառված լինի Գևորգ Դնգիկյանին։ Բացի այդ, մեղադրանքի կողմը չի ներկայացրել փաստարկներ, թե Թելոյանների գործողությունների՝ «Քարանձավ» հասարակական սննդի օբյեկտի շահագործման, հետևանքով ինչ վնաս է պատճառվել Դնգիկյանին, որքան է կազմում այդ վնասը և ինչ ապացույցների հիման վրա է մեղադրանքի կողմը հանգել այն հետևության, որ իրականում առկա է էական վնաս։

Դատավճիռը  մեղադրողի կողմից  բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի կողմից կայացված որոշման վերաբերյալ «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում տեղեկություններ դեռևս չկան:


2.2 Խարդախության հանցակազմի և քաղաքացիաիրավական պարտավորությունների չկատարման կամ ոչ պատշաճ կատարման տարանջատումը.

Ուսումնասիրված և ստորև վերլուծված դատավճիռներից  երեքով Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (ԵԱՆԴ/0064/01/14, ԵԱՆԴ/0077/01/14) և Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (ԵՇԴ/0129/01/14) ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածով առաջադրված մեղադրանքում (խարդախություն) ճանաչել և հռչակել են ամբաստանյալների անմեղությունը՝ արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը խարդախության հանցակազմին, մասնավորապես՝ խարդախության հանցակազմը քաղաքացիաիրավական պարտավորությունների չկատարման կամ ոչ պատշաճ կատարման դեպքերից սահմանազատելու, հանցակազմի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ կողմերը բացահայտելու հարցին անդրադարձել է 2011թ. փետրվարի 24-ի Լիա Ավետիսյանի գործով ԵԿԴ/0176/01/09 կայացված որոշմամբ և իրավական դիրքորոշում է արտահայտել այն մասին, որ տարբեր տեսակի գործարքներից (առքուվաճառք, գրավ, փոխառություն, այդ թվում՝ վարկային պայմանագիր և այլն) բխող գույքային պարտավորությունների չկատարումը դեռևս չի վկայում անձի մոտ հանցանքի կատարման դիտավորության առկայության մասին: Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ խարդախությունը քաղաքացիաիրավական պարտավորությունների չկատարման կամ ոչ պատշաճ կատարման դեպքերից տարանջատելիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել հետևյալ հանգամանքները.

ա) խարդախության դեպքում տուժողին խաբելու կամ նրա վստահությունը չարաշահելու մտադրությունն անձի մոտ ծագում է նախքան գույքը կամ գույքի նկատմամբ իրավունքներ ձեռք բերելը,

բ) խարդախության դեպքում անձի մոտ քաղաքացիաիրավական պայմանագրով ստանձնած պարտավորությունները (գույքը փոխանցել, կատարել վարկային պարտավորությունը, պարտքը վերադարձնել և այլն) չկատարելու դիտավորությունը ծագում է նախքան գույքը կամ գույքի նկատմամբ իրավունքներ ձեռք բերելը:

Որոշման 26.4 կետի համաձայն՝ «... եթե ապացույցների բավարար համակցությամբ և հիմնավոր կասկածից վեր ապացուցողական չափանիշով չի հիմնավորվում, որ շահադիտական նպատակը ծագել է համապատասխան գործարքի կնքումից առաջ, ապա նման դեպքերում խարդախության հանցակազմ առկա չէ...»: Միաժամանակ հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի համար կարևոր է նաև այն հանգամանքը, թե գույքն ուրիշին հանձնելու գործում ով է նախաձեռնություն դրսևորել: Արդյոք գույքը կամ գույքի նկատմամբ իրավունքները հանձնելու տուժողի մտադրությունն առաջացել է հանցավորի կողմից նրան համոզելու և հորդորելու արդյունքում: Սուբյեկտիվ կողմից խարդախությունը բնութագրվում է ուղղակի դիտավորությամբ և շահադիտական նպատակով:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ եթե քաղաքացիաիրավական հարաբերության հենքը վերաբերում է կարգավորիչ գործառույթ իրականացնող իրավունքի ճյուղին, ապա քրեական իրավունքը և դատավարությունը, մարմնավորելով իրավունքի պահպանիչ գործառույթը, իրենց բնույթով ածանցյալ են իրավունքի տվյալ ճյուղերից, մասնավորապես քաղաքացիական իրավունքից և դատավարությունից: Այս առումով անթույլատրելի է գործող քաղաքացիական օրենսդրության պահանջների անտեսմամբ բնականոն գույքային շրջանառությունը խաթարող գործարքներ կնքելու պրակտիկան: Այդ փաստերը կարող են խեղաթյուրել քաղաքացիաիրավական հարաբերությունները, սպառնալ իրավական անվտանգությանը, պայմաններ ստեղծել, որ անձինք խուսափեն հարկային պարտավորությունների կատարումից, ինչպես նաև այլ եղանակներով վնաս պատճառել իրավաչափ հանրային շահերին: Նման դեպքերում պետությունը պարտավոր չէ գործող քաղաքացիական օրենսդրության պահանջների անտեսմամբ գործարքներ կնքած քաղաքացիների գույքային և այլ իրավունքների վերականգնումը դիտել հանրային շահի տիրույթում և հանրային միջոցներ ծախսելով՝ իրականացնել նշված մասնավոր շահերի քրեաիրավական պաշտպանություն:

Այսպես`

-Խաչատուր Մարոզյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա հանդիսանալով «Իրավաբանների և հոգեբանների միջազգային ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպության նախագահ` Սվետլանա Թորոսյանի խոշոր չափերով գույքը խարդախությամբ հափշտակելու նպատակով, վերջինիս իրավաբանական օգնություն ցուցաբերելու և նրա քրոջ` Ծովինար Սիմոնյանի վերաբերյալ ՌԴ Սուրգուտ քաղաքի դատարանի կողմից կայացված ամուսնալուծության վճռի հիմնավորումները ստանալու, դրանք բողոքարկելու պատրվակով, 2013թ. մարտից մինչև մայիսն ընկած ժամանակահատվածում, մաս-մաս վերցրել է խոշոր չափի` 1.640.000 դրամին համարժեք 4.000 ԱՄՆ դոլար և չարաշահելով վերջինիս վստահությունը, ծախսել է իր անձնական կարիքների համար, այն է` բացառությամբ Մոսկվա մեկնելու և նշված հանգամանքի շուրջ կատարված գրավոր հարցումից, որևէ այլ գործողություն չի կատարել և խաբեությամբ տիրացել է նշված գումարին:

Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանն (այսուհետ՝ Դատարան) արձանագրել է, որ տուժող Ս.Թորոսյանին և նրա քույր` Ծ.Սիմոնյանին իրավական օգնություն ցուցաբերելու նպատակով ամբաստանյալ Խ.Մարոզյանը որևէ նախաձեռնություն չի ցուցաբերել, այլ նշված հարցով 2013թ. մարտ ամսին նրան են դիմել հենց Ս.Թորոսյանը և Ծ.Սիմոնյանը, ուստի Խ.Մարոզյանի մոտ ի սկզբանե Ս.Թորոսյանին պատկանող գումարին խարդախության միջոցով տիրանալու նպատակ չի եղել: Բացի այդ, վերը նշված ապացույցների համակցությամբ Դատարանը հաստաված է համարել, որ ամբաստանյալ Խ.Մարոզյանը Ծ.Սիմոնյանին իրավական օգնություն ցուցաբերելու համար Ս.Թորոսյանից ստացել է ընդհանուր 4000 ԱՄՆ դոլար և ստանձնած պարտավորություններն իրականացնելու նպատակով կատարել է որոշակի աշխատանքներ՝ մեկնել է Մոսկվա քաղաք, վերալիազորել է փաստաբան Օկսանա Բուզինսկային, որպեսզի վերջինս Սուրգուտ քաղաքից ստանա Արմենակ և Ծովինար Սիմոնյանների ամուսնալուծության գործի նյութերը, նրանից ստացել է Սուրգուտ քաղաքի դատարանի` վրան ձեռագրով գործի համարը նշված վճռի պատճենը, որից հետո վճռի կեղծ լինելու հանգամանքը պարզելու, մեղավոր անձանց պատժելու միջնորդությամբ դիմել է Սուրգուտ քաղաքի իրավապահ մարմիններին, ստացել է այդ փաստով նախապատրաստված նյութերով քրեական գործի հարուցումը մերժելու մասին Սուրգուտ քաղաքի դատախազի որոշումը: Խ.Մարոզյանի կողմից ստանձնած պարտավորությունները կատարելու նպատակով Ս.Թորոսյանի և Ծ.Սիմոնյանի օգտին գործողություններ կատարելու հանգամանքները հիմնավորված են եղել նաև քրեական գործի նախաքննության ընթացքում, սակայն նախաքննությունը իրականացնող մարմնի կողմից դրանց տրվել է ոչ ճիշտ գնահատական և դրանք դիտվել են որպես պատրվակ` Խ.Մարոզյանի կողմից խարդախության եղանակով Ս.Թորոսյանին պատկանող գումարին տիրանալու համար:

Դատարանը վկայակոչելով Վճռաբեկ դատարանի ԵԿԴ/0176/01/09 նախադեպային որոշման 25 և 26 կետերն՝ արձանագրել է, որ քաղաքացիական իրավունքի նորմերի համապատասխան և քաղաքացիական դատավարության կարգով լուծման ենթակա ամբաստանյալ Խ.Մարոզյանի և տուժող Ս.Թորոսյանի միջև առկա քաղաքացիաիրավական բնույթի վեճը` վերջինիս մասնավոր շահերի քրեաիրավական պաշտպանության նպատակով, նախաքննությունն իրականացնող մարմնի կողմից տեղափոխվել է հանրային շահի տիրույթ, որն անթույլատրելի է: Միաժամանակ Դատարանը հաստատված է համարել, որ նախաքննության մարմինը հանգել է սխալ քրեաիրավական հետևության այն մասին, որ ամբաստանյալ Խ.Մարոզյանի արարքում առկա է խարդախության հանցակազմ, ուստի 2015թ. օգոստոսի 3-ի ԵԱՆԴ/0064/01/14 դատավճռով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 2-րդ մասով 2-րդ կետով առաջադրված մեղադրանքում արդարացրել է նրան՝ արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

Դատավճիռը մեղադրողի կողմից վերաքննության կարգով բողոքարկվել է: Վերաքննիչ դատարանի կողմից կայացված որոշման վերաբերյալ «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում տեղեկություններ դեռևս չկան:

-Արթուր Հովհաննիսյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա խարդախությամբ ուրիշի գույքը հափշտակելու նպատակով, Սերոբ Խաչատրյանի ազգական` Ռեթեոս Կույումջյանին Եվրոպական երկրների մուտքի վիզայի տրամադրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթեր ձևակերպելու կեղծ խոստումներ տալով, չարաշահելով վերջիններիս վստահությունը, 2013թ. հունիսի վերջերին Նոր Նորքի 1-ին զանգվածի Նանսենի փողոցի 1-ին շենքում վերցրել է խոշոր չափի` 897.781 ՀՀ դրամին համարժեք 1.650 եվրո գումար, սակայն որևէ գործողություն չի կատարել և խաբեությամբ տիրացել է նշված գումարին:

Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան), վերլուծելով ամբաստանյալի, տուժողի ներկայացուցչի, վկաների ցուցմունքները` արձանագրել է, որ Ռ.Կույումջյանի` Եվրոպա մեկնելու համար արտոնագիր ստանալու հարցում ամբաստանյալ Ա.Հովհաննիսյանը որևէ նախաձեռնություն չի դրսևորել, այլ վկա Վ.Վարդանյանի առաջարկով վերջինիս քրոջ ամուսին, քրեական գործով տուժողի ներկայացուցիչ Ս.Խաչատրյանը և տուժող Ռ.Կույումջյանն իրենք են նշված հարցով դիմել ամբաստանյալին: Բացի այդ` ամբաստանյալ Ա.Հովհաննիսյանի ցուցմունքն այն մասին, որ ինքը Ռ.Կույումջյանի անվամբ ստացել է Իտալիայում աշխատելու հրավեր, որը ներկայացվել է Իտալիայի դեսպանատուն և վերջինս Իտալիա մեկնելու համար դեսպանատան կողմից մերժում է ստացել` փաստաթղթերի պակաս լինելու պատճառով, հիմնավորվել են ինչպես տուժողի ներկայացուցիչ Ս.Խաչատրյանի, վկա Վ.Վարդանյանի ցուցմունքներով, այնպես էլ դատաքննության ընթացքում ամբաստանյալ Ա.Հովհաննիսյանի կողմից ներկայացված և հետազոտված Ռ. Կույումջյանի անվամբ Իտալիայում սեզոնային բնույթի ենթակա աշխատանքների թույլտվությամբ, ուստի Դատարանը հաստատված է համարել, որ ամբաստանյալ Ա.Հովհաննիսյանը փորձել է ի կատար ածել վերջինիս արտասահման մեկնելու հարցը լուծելու իր պարտավորությունը և ի սկզբանե նպատակ չի ունեցել խարդախության միջոցով հափշտակել ուրիշի գույքը:

Ելնելով վերոգրյալից՝ Դատարանի 2015թ. հուլիսի 10-ի ԵԱՆԴ/0077/01/14 դատավճռով Արթուր Հովհաննիսյանն արդարացվել է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով իրեն մեղսագրվող արաքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

-Համանման փաստական հանգամանքներով մեկ այլ քրեական գործով Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2015թ. օգոստոսի 12-ի ԵՇԴ/0129/01/14 դատավճռով Հերիքնազ Ղազարյանը ևս ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետով մեղսագրվող արարքում ճանաչել է անպարտ և արդարացվել դատաքննության ընթացքում Հերիքնազ Ղազարյանի արարքում խարդախության հանցակազմի առկայությունը չհիմնավորվելու արդյունքում:

Դատավճիռը մեղադրողի կողմից վերաքննության կարգով բողոքարկվել է: Վերաքննիչ դատարանի 2016թ. հունվարի 18-ի որոշմամբ դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ: ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալի կողմից վերաքննիչ դատարանի որոշումը բողոքարկվել է ՀՀ վճռաբեկ դատարան: Վճռաբեկ դատարանի 2016թ. մարտի 25-ի որոշմամբ բողոքը թողնվել է առանց քննության:

2.3 Պոռնկագրական նյութեր կամ առարկաներ տարածելու հանցակազմի օբյեկտիվ կողմը.

-Նարեկ Մելիք-Աղաջանյանին մեղադրանք է առաջադրվել` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 263-րդ հոդվածի 1-ին մասով այն բանի համար, որ նա www.vk.com կայքում ստեղծել է անձնական էջ, որտեղ 2011 թվականի նոյեմբերի 24-ին տեղադրել է «Հայկական պոռնո. Արմյանսկոե պոռնո» վերնագրով պոռնկագրական բնույթի տեսանյութ, որի արդյունքում այն տարածել է համացանցում` տեսանյութի բովանդակությանը www.vk.com կայք հաճախող այլ անձանց հաղորդակից դարձնելու միջոցով։

Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) գտել  է, որ Նարեկ Մելիք-Աղաջանյանի կողմից ինտերնետային կայքի իր անձնական էջում պոռնկագրական բնույթի մեկ տեսանյութի տեղադրմամբ չեն խախտվել այլոց իրավունքներն ու ազատությունները, քանի որ գործով ձեռք բերված տվյալների համաձայն` էջում տեղադրված պոռնկագրական բնույթի մեկ տեսանյութում պատկերված են երկու անձ, որոնց Նարեկ Մելիք-Աղաջանյանը չի ճանաչել և նշված տեսանյութը ներբեռնել է բաց ինտերնետային կայքից, ինչպես նաև այդ տեսանյութը նա տեղադրել է միայն իր անձնական էջում և տեղադրված տեսանյութը հասանելի է եղել միայն այդ խմբում գրանցված 18 տարին լրացած անձանց, այսինքն տեղադրված տեսանյութը համաձայն` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 263-րդ հոդվածի 1-ին մասի չի տարածվել և կայքում գրանցված խմբի անդամներից բացի այլ անձանց դա հասանելի չի եղել տեսնելու համար։ Այսինքն՝ բացակայել  է հանցագործության օբյեկտիվ կողմը։

Դատարանը 2015 թվականի նոյեմբերի 25-ի  ԵԿԴ/0229/01/14 դատավճռով ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալ Նարեկ Մելիք-Աղաջանյանի  անմեղությունը` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 263-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում  և արդարացրել նրան` արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Դատավճիռը  մեղադրողի կողմից  բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի 2016թ. ապրիլի 14-ի որոշմամբ դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

2.4 Բնակարանի անձեռնմխելիությունը խախտելու  որակման առանձնահատկությունները.

-Արտաշես Արմենակյանը, 2014թ. ընթացքում տարբեր ժամանակներում, միայնակ, ինչպես նաև նախնական համաձայնության գալով անչափահասներ Հրաչյա Պապիկյանի և Հայկ Մկրտչյանի հետ, կատարել է գույքի գաղտնի հափշտակություններ: Բացի այդ, Ա.Արմենակյանը խախտելով Ալեքսանդր Աբրահամյանի բնակարանի անձեռնմխելիության իրավունքը` 2014թ. փետրվարի 17-ին, ժամը 01-ի սահմաններում, պատուհանը բացելու եղանակով, Ա.Աբրահամյանի կամքին հակառակ, գիշերելու նպատակով ապօրինի մուտք է գործել Ա.Աբրահամյանին պատկանող Աբովյան քաղաքի «Էլեկտրատեխնիկումի հանրակացարանի» թիվ 109 սենյակ և գիշերել այնտեղ։

Արտաշես Արմենակյանին մեղադրանք է առաջադրվել երկու դրվագով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով, մեկական դրվագով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 147-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 177-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1.1 կետով, 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով, երկու դրվագով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 165-րդ հոդվածի 1-ին մասով, երկու դրվագով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով, մեկ դրվագով` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին և 3-րդ կետերով։

Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան)՝ վերլուծելով ամբաստանյալ Արտաշես Արմենակյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 147-րդ հոդվածի 1-ին մասով մեղսագրվող արարքը` մարդու կամքին հակառակ նրա բնակարան ապօրինի մուտք գործելու վերաբերյալ` արձանագրել է, որ նախաքննության ընթացքում կատարված քննչական և դատավարական գործողությունների արդյունքում, ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության «Աբովյանի պետական էներգետիկական քոլեջ» պետական ոչ առևտրային կազմակերպության հանրակացարանի թիվ 109 սենյակն Ալեքսանդր Աբրահամյանին պատկանելու, այդ թվում` այդ գույքի նկատմամբ նրա ունեցած սեփականության կամ այլ գույքային իրավունքների, դրանց սահմանափակումների, ծագման, փոխանցման ու դադարման վերաբերյալ պետական գրանցման որևէ փաստաթուղթ գործում առկա չէ։ Դատարանին որևէ հիմնավոր պատճառաբանություն չի ներկայացվել այն մասին, թե հանրակացարանի թիվ 405 սենյակի բնակիչ Ալեքսանդր Աբրահամյանին թիվ 109 սենյակը ինչ հիմունքներով է պատկանում, ինչ կարգով և ինչի հիման վրա է հատկացվել նրան։

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 10-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` գույքի նկատմամբ պետական գրանցման ենթակա իրավունքները ծագում են դրանց գրանցման պահից, ընդ որում՝ գրանցման ենթակա են անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը, օգտագործման իրավունքը, հիփոթեքը, սերվիտուտները, ինչպես նաև ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքով և այլ օրենքներով նախատեսված դեպքերում` այլ իրավունքները։

Վերլուծելով վերոհիշյալ իրավադրույթները, դրանք համադրելով տվյալ գործի փաստական հանգամանքների հետ` դատարանն արձանագրել է, որ ամբաստանյալ Արտաշես Արմենակյանի կողմից մուտք գործած բնակարանը` հանրակացարանի թիվ 109 սենյակը հանդիսանում է անշարժ գույք։ Դրա նկատմամբ սեփականության կամ այլ գույքային իրավունքները ենթակա են պետական գրանցման, մինչդեռ, Ալեքսանդր Աբրահամյանի կողմից ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության «Աբովյանի պետական էներգետիկական քոլեջ» պետական ոչ առևտրային կազմակերպության հանրակացարանի թիվ 109 սենյակի նկատմամբ որևէ իրավունքի գրանցման փաստը հաստատող ապացույց գործի նյութերում առկա չէ։ Բացի այդ` որևէ ապացույց Դատարանին չի ներկայացվել այն մասին, որ այդ սենյակն օրինական կարգով, ժամանակավորապես կամ մշտապես հանձնվել է Ալեքսանդր Աբրահամյանին։

Դատարանը 2015 թվականի դեկտեմբերի 1-ի  ԵԿԴ/0087/01/15 դատավճռով ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալ Արտաշես Արմենակյանի անմեղությունը` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 147-րդ հոդվածի 1-ին մասով նրան մեղսագրված հանցանքի կատարման մեջ և այդ մասով արդարացրել նրան՝ արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ։

2.5 Սուտ ցուցմունք տալու հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առանձնահատկությունները.

-Նախաքննության մարմնի կողմից Նարինե Ասատրյանին` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 338-րդ հոդվածի 1-ին մասով, մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա, Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանում քննված թիվ 11139211 քրեական գործով` ըստ մեղադրանքի Արտակ Մարտիրոսյանի, ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով, որպես վկա հարցաքննվելիս 2013 թվականի դեկտեմբերի 17-ին տվել է սուտ ցուցմունք այն մասին, որ 2011 թվականի մարտի 12-ին Շենգավիթի նոտարական գրասենյակում Արտակ Մարտիրոսյանի միջնորդությամբ, իր և մյուս կողմից` Սեդա Սաֆարյանի, Վալերի, Կարինե, Անդրանիկ և Էդուարդ Երեմյանների միջև կնքված բնակարանի գրավի (հիփոթեքի) և փոխառության պայմանագրով Անդրանիկ Երեմյանին տվել է 15.000 ԱՄՆ դոլար գումար, մինչդեռ 2014 թվականի օգոստոսի 8-ին օրինական ուժի մեջ մտած թիվ ԵՇԴ/0092/01/12 դատավճռով ապացուցվել է, որ տվել է ոչ թե 15.000 ԱՄՆ դոլար, այլ 11.000 ԱՄՆ դոլար և ոչ թե Անդրանիկ Երեմյանին, այլ նույն գործով ամբաստանյալ Արտակ Մարտիրոսյանին։

Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանն (այսուհետ՝ Դատարան) արձանագրել է, որ վկայի կողմից սուտ ցուցմունք տալը օբյեկտիվ կողմից դրսևորվում է իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկություններ հաղորդելու մեջ։ Ընդ որում, այդ տեղեկությունները պետք է վերաբերվեն այն հանգամանքներին, որոնք ենթակա են ապացուցման կոնկրետ քրեական գործով։ Այնպիսի հանգամանքների մասին սուտ տեղեկություններ հաղորդելը, որոնք չեն վերաբերում ապացուցման առարկային կամ նշանակություն չունեն կոնկրետ գործն ըստ էության լուծելու համար, ՀՀ քրեական օրենսգրքի 338-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության հատկանիշ չեն կարող ունենալ։

Նարինե Ասատրյանի կողմից ենթադրյալ սուտ ցուցմունք տալը որևէ նշանակություն չէր կարող ունենալ Արտակ Մարտիրոսյանի վերաբերյալ գործի լուծման համար՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ. թիվ 11139211 քրեական գործով դատավճիռ կայացնելիս դատարանն էական չի համարել այն հանգամանքը, թե կոնկրետ ում և որքան գումար է տվել Նարինե Ասատրյանը։ Գնահատելով գործով ձեռք բերված ապացույցները, մասնավորապես՝ տուժող Կարինե Երեմյանի և վկաներ Անդրանիկ Երեմյանի ու Գայանե Գրիգորյանի ցուցմունքները, դատարանը հանգել է հետևության, որ Արտակ Մարտիրոսյանը 2011թ. մարտի 12-ին Շենգավիթի նոտարական գրասենյակում միջնորդել է Վալերի, Անդրանիկ, Կարինե և Էդուարդ Երեմյաններին գրավի (հիպոթեքի) փոխառության պայմանագիր կնքել Նարինե Ասատրյանի հետ, որով գրավադրվել է Երեմյաններին պատկանող Երևան քաղաքի Մոլդովական փողոցի 50/1 շենքի 41-րդ բնակարանը, որից հետո պայմանագրով նախատեսված 11.000 ԱՄՆ դոլարից 3.300 ԱՄՆ դոլարը տվել է Ա.Երեմյանին, իսկ մնացած 7.700 ԱՄՆ դոլարը խաբեության և վստահությունը չարաշահելու եղանակով հափշտակել է` պատճառելով 2.871.484 ՀՀ դրամի գույքային վնաս։ Հետևաբար, Նարինե Ասատրյանի ցուցմունքը որևէ նշանակություն չի ունեցել և չէր կարող ունենալ Արտակ Մարտիրոսյանի վերաբերյալ գործի լուծման համար։

Վերը շարադրված պատճառաբանությունների արդյունքում դատարանը հանգել է հետևության, որ ամբաստանյալ Նարինե Ասատրյանի արարքում բացակայում է սուտ ցուցմունք տալու օբյեկտիվ կողմը, հետևաբար` բացակայում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 338-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցակազմը։

Դատարանն իր 2015թ. հոկտեմբերի 12-ի ԵՇԴ/0109/01/15 դատավճռով  ՀՀ քրեական օրենսգրքի 338-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում Նարինե Ասատրյանին ճանաչել է անպարտ և արդարացրել։

Դատավճիռը մեղադրողի կողմից բողոքարկվել է վերաքննիչ դատարան, բողոքը մերժվել է, իսկ Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2015 թվականի հոկտեմբերի 12-ի դատավճիռը թողնվել օրինական ուժի մեջ:

2.6 Խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով գույքային վնաս պատճառելու հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առանձնահատկությունները.

-Գրիգոր Մանուկյանը ներգրավվել է որպես մեղադրյալ և նրան մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-184-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով այն բանի համար, որ նա 2014թ. հուլիսի 8-ին, չունենալով վարորդական իրավունքի վկայական, վարելով իրեն պատկանող «Վազ-2121» մակնիշի 61 ԼՕ 652 հ/հ ավտոմեքենան, ՃԵԿ-ի խախտում թույլ տալու արդյունքում բախվել է «Վոլկսվագեն Գոլֆ» մակնիշի ավտոմեքենային, պատճառել գույքային վնաս, որից  հետո իր վարած ավտոմեքենայի ապահովադիր Սիմոն Զախարյանին հեռախոսազանգով կանչել է դեպքի վայր, որտեղ վերջինիս հետ նախնական համաձայնության գալով, խաբեությամբ` իրական, ճշմարիտ փաստերը դիտավորյալ խեղաթյուրելով, սեփականատիրոջն առանց հափշտակելու նպատակի խոշոր չափի գույքային վնաս պատճառելու նպատակով, «Ռոսգոսստրախ-Արմենիա» ԱՓԲ ընկերության համապատասխան աշխատակցին հեռախոսազրույցով հայտնել է, որ ավտովթարի պահին ավտոմեքենայի ղեկին եղել է Սիմոն Զախարյանը, այնուհետև վթարի վայր ժամանած և վթարային ակտ կազմած` «Ռոսգոսստրախ-Արմենիա» ԱՓԲ ընկերության աշխատակից, վթարային կոմիսար Հայկ Դավթյանի վստահությունը չարաշահելու և խաբեության եղանակով նրան հայտնել է, որ ավտոմեքենան դեպքին նախորդող պահին վարել է Սիմոն Զախարյանը, վերջինս էլ ներկայացել է որպես ավտովթարի մասնակից, «Վազ-2121» մակնիշի 61 ԼՕ 652 հ/հ ավտոմեքենայի վարորդ, ապա ստորագրել վթարային ակտը և այդ կերպ փորձել են «Ռոսգոսստրախ-Արմենիա» ԱՓԲ ընկերությանը խաբեության և վստահությունը չարաշահելու եղանակով, առանց հափշտակության նպատակի, պատճառել խոշոր չափի գույքային վնաս, այն է` զրկել կազմակերպությանը հետագայում օրենքով սահմանված կարգով «Վազ-2121» մակնիշի 61 ԼՕ 652 հ/հ ավտոմեքենայի իրական վարորդից նրա մեղավորությամբ «Վոլկսվագեն Գոլֆ» մակնիշի ավտոմեքենային բախվելու հետևանքով պատճառված և «Ռոսգոսստրախ-Արմենիա» ԱՓԲ ընկերության կողմից հիշյալ ավտոմեքենայի վարորդի հաշվեհամարին փոխանցված 932.000 ՀՀ դրամ գումարի հետադարձ պահանջի հայց ներկայացնելու հնարավորությունից, սակայն իրենց կամքից անկախ հանգամանքներով հանցագործությունն ավարտին չեն հասցրել, քանի որ «Ռոսգոսստրախ Արմենիա» ԱՓԲ ընկերության աշխատակիցները կատարվածի մասին հաղորդում են տվել ոստիկանության Գավառի բաժին, բացի այդ՝ ավտովթարի դեպքի առթիվ Գեղարքունիքի մարզային քննչական բաժնում նախապատրաստված նյութերով հիմնավորվել է, որ ավտովթարը տեղի է ունեցել «Վազ-2121» մակնիշի 61 ԼՕ 652 հ/հ ավտոմեքենայի վարորդ` Գրիգոր Մանուկյանի մեղքով, ինչի վերաբերյալ 17.08.2014թ. որոշմամբ քրեական գործի հարուցումը մերժվել է Գրիգոր Մանուկյանի արարքում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 242-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցակազմի բացակայության հիմքով:

Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան), անդրադառնալով ամբաստանյալներին առաջադրված մեղադրանքի այն մասին, որ ամբաստանյալները փորձել են «Ռոսգոսստրախ-Արմենիա» ԱՓԲ ընկերությանը խաբեության և վստահությունը չարաշահելու եղանակով, առանց հափշտակության նպատակի, պատճառել խոշոր չափի գույքային վնաս՝ նշել է, որ «Ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի համաձայն՝ «…Ապահովագրական հատուցումների վճարման ընթացակարգերը սահմանվում են սույն օրենքով և ԱՊՊԱ պայմանագրով: …Ապահովագրական հատուցումն առաջին հերթին կատարվում է ԱՊՊԱ պայմանագրի հիման վրա կամ սույն օրենքով նախատեսված դեպքերում Բյուրոյի կողմից` անկախ ապահովագրական պատահարում վնաս պատճառած անձի` «Ապահովագրության և ապահովագրական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 10-րդ կետով սահմանված դասով ապահովագրության կամավոր պայմանագիր ունենալու կամ տուժողի` իր կյանքին, առողջությանը կամ գույքին պատճառված վնասների ապահովագրության պայմանագիր   ունենալու   հանգամանքից»:  Նույն   օրենքի   21-րդ   հոդվածի    համաձայն.  «1. Քաղաքացիական, քրեական կամ դատական կարգով վարչական գործ հարուցված լինելու դեպքում գույքին պատճառված վնասների չափը գնահատվում է, և դրանում անձի մեղավորության աստիճանը որոշվում է գործն ըստ էության լուծող և օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտով, իսկ այդպիսի գործ հարուցված չլինելու կամ այդպիսի գործն ըստ էության լուծող դատական ակտ չընդունվելու դեպքում` Բյուրոյի որակավորած փորձագետների կողմից, … 2. Քաղաքացիական, քրեական կամ դատական կարգով վարչական գործ հարուցված լինելու դեպքում պատճառված անձնական վնասների չափը գնահատվում է, և դրանում անձի մեղավորության աստիճանը որոշվում է գործն ըստ էության լուծող և օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտով, իսկ այդպիսի գործ հարուցված չլինելու կամ այդպիսի գործն ըստ էության լուծող դատական ակտ չընդունվելու դեպքում պատճառված անձնական վնասների չափը գնահատում է տուժողին բժշկական օգնություն ցուցաբերած կամ նրա առողջությունը վերականգնած բժշկական կամ այլ հաստատությունը կամ մասնագետը, իսկ անձի մեղավորության աստիճանը՝ փորձագետը …»:

Դատարանն արձանագրել է, որ նշված դրույթներից և հետազոտված նյութերից, մասնավորապես, կազմված ակտից, տվյալ պարագայում, պատահարի կարգավորումը չի իրականացվել «համաձայնեցված հայտարարագրի» կանոններով, այլ, քանի որ համապատասխան նյութեր պետք է նախապատրաստվեր քրեական գործի հարուցման համար, պատահարի կարգավորումը, այն է անձի մեղավորության աստիճանը և գույքին պատճառված վնասների չափի գնահատումը, կիրականացվեր կամ համապատասխան գործն ըստ էության լուծող և օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտով, կամ Բյուրոյի որակավորված փորձագետների կողմից տրված համապատասխան եզրակացության հիման վրա:

Այսինքն՝ ապահովագրական ընկերության համապատասխան աշխատակցին և ապահովագրական համապատասխան կոմիսարին խաբելը կամ վերջինիս վստահությունը չարաշահելը, ինքնին չէր կարող անձի մեղավորության որոշման և պատճառված վնասի հատուցման համար հիմք հանդիսանալ: Հետևաբար, չէր կարող զրկել կազմակերպությանը հետագայում օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան ավտոմեքենայի իրական վարորդից նրա մեղավորությամբ պատճառված և համապատասխան անձին փոխանցած գումարի հետադարձ պահանջի հայց ներկայացնելու հնարավորությունից: Տվյալ պարագայում համապատասխան հնարավորությունից զրկելը հավանական կլիներ, եթե ամբաստանյալները իրական տվյալները չհայտնեին նաև համապատասխան վարույթն իրականացնող մարմնին (քննիչին):

ՀՀ քրեական օրենսգրքի 184-րդ հոդվածի նախատեսված հանցագործությունն օբյեկտիվ կողմից նմանվում է խարդախությանը, որի վերաբերյալ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը հայտնել է մի շարք իրավական դիրքորոշումներ: Սակայն, ի տարբերություն խարդախության, այս դեպքում անձը խաբեությամբ կամ վստահությունը չարաշահելով ոչ թե հափշտակում է ուրիշի գույքը, այլ գույքային վնաս է պատճառում սեփականատիրոջը կամ գույքի այլ տիրապետողին:

Այս հանցակազմը նյութական հանցակազմ է, այսինքն հանցագործության ավարտված հանցակազմի առկայությունը օրենսդիրը կապում է հանրորեն վտանգավոր հետևանքի առաջացման հետ, իսկ հանցափորձի դեպքում, երբ հանցավորի կամքից անկախ հանգամանքներով հանցագործությունն ավարտին չի հասցվում, պետք է հետևանքի վրա հասնելը հնարավոր լինի, եթե հանցագործությունը չկանխվեր:

Հանցագործության օբյեկտիվ կողմի պարտադիր հատկանիշ է` արարքը, հետևանքը և արարքի և հետևանքի միջև պատճառահետևանքային կապը: Դատարանը տվյալ պարագայում նպատակահարմար է գտել վերլուծել արարքի և վրա հասած հանցավոր հետևանքների միջև պատճառահետևանքային կապի առկայության կամ բացակայության հարցը: Մասնավորապես, այդ հարցին պատասխանելու համար անդրադարձել է հետևյալ հարցերին.

ա/հանցավոր արարքը ժամանակային առումով նախորդել է հանցավոր արդյունքի առաջացմանը, թե՝ ոչ:

բ/ հանցավոր արարքները հանդիսացել են արդյոք հանցավոր արդյունքի առաջացման անհրաժեշտ պայման, թե՝ ոչ:

գ/հանցավոր արարքները, տվյալ իրադրության մեջ, տվյալ հետևանքներն առաջացնելու իրական հնարավորություն ունեցել են, թե հետևանքները առաջացել են կամ կարող էին առաջանալ արտաքինից պատահականորեն կապված այլ պատճառով (արարքի հետևանքով): Օբյեկտիվ կողմի պարտադիր հատկանիշ հանդիսացող արարքի և հետևանքի միջև պատճառական կապի առկայության մասին կարելի է հետևության հանգել միայն այս երեք հարցերին դրական պատասխան տալու դեպքում, հակառակ պարագայում, բացակայում է համապատասխան պատճառական կապը, հետևաբար նաև՝ օբյեկտիվ կողմը: Վերլուծելով և համադրելով սույն կետում նշված իրավադրույթները, վերլուծությունները և փաստական հանգամանքները, Դատարանը գտել է, որ տվյալ պարագայում բացակայում է հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի պարտադիր տարր հանդիսացող արարքի և հետևանքի միջև պատճառահետևանքային կապը, քանի որ տվյալ պարագայում ապահովագրական ընկերության համապատասխան աշխատակցին և ապահովագրական համապատասխան կոմիսարին խաբելը կամ վերջինիս վստահությունը չարաշահելը, ինքնին չէր կարող անձի մեղավորության որոշման և պատճառված վնասի հատուցման համար հիմք հանդիսանալ: Հետևաբար, չէր կարող զրկել կազմակերպությանը հետագայում օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան ավտոմեքենայի իրական վարորդից նրա մեղավորությամբ պատճառված և համապատասխան անձին փոխանցած գումարի հետադարձ պահանջի հայց ներկայացնելու հնարավորությունից: Այսինքն, հանցավոր արարքները չեն հանդիսացել հանցավոր արդյունքի առաջացման անհրաժեշտ պայման, և արարքները, տվյալ իրադրության մեջ, տվյալ հետևանքներն առաջացնելու իրական հնարավորություն չեն ունեցել:

Նկատի ունենալով վերոգրյալը՝ Դատարանը փաստել է, որ ամբաստանյալների արարքում բացակայում է հանցակազմի օբյեկտիվ կողմը և հանցափորձի օբյեկտիվ կողմն ընդհանրապես, ուստի 2015թ. հուլիսի 21-ի ԳԴ5/0001/01/15 դատավճռով ճանաչել և հռչակել է Գրիգոր Մանուկյանի և Սիմոն Արշակի Զախարյանի անմեղությունը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-184-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով առաջադրված մեղադրանքում և արդարացնել նրանց՝ արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

Դատավճիռը մեղադրողի կողմից բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի 2015թ. նոյեմբերի 19-ի որոշմամբ մեղադրողի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է՝ օրինական ուժի մեջ թողնելով Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2015 թվականի հուլիսի 21-ի արդարացման դատավճիռը:


2.7 Դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք դրսևորելու հանցակազմի հիմնական և պարտադիր լրացուցիչ օբյեկտի տարանջատումը,  որակման առանձնահատկությունները.

-Ցոլակ Հովհաննիսյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 343-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, այն բանի համար, որ նա 2014 թվականի հունվարի 16-ին, ժամը 12:00-ին, Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դահլիճում, թիվ 22101213 քրեական գործով տեղի ունեցած դատաքննության ժամանակ, որին մասնակցել է որպես տուժող, ամբաստանյալ Լյովա Ղազարյանի կողմից ցուցմունք տալու ընթացքում վերջինիս վիրավորել է վիրավորական արտահայտությամբ` դատարանի նկատմամբ դրսևորելով անհարգալից վերաբերմունք:

Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) արձանագրել է, որ նշված հոդվածով պաշտպանվող հիմնական օբյեկտը արդարադատություն իրականացնող մարմնի` դատարանի ճիշտ և նորմալ գործունեության ապահովմանն ուղղված հասարակական հարաբերություններն են, իսկ դատավարությանը մասնակցող անձանց, օրենքով պաշտպանվող պատիվն ու արժանապատվությունը հանդիսանում են որպես ՀՀ քրեական օրենսգրքի 343-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված արարքի պարտադիր լրացուցիչ օբյեկտ: Ցոլակ Հովհաննիսյանը Լևոն Ղազարյանի հասցեին վիրավորական արտահայտություն կատարելով` չի ցանկացել անհարգալից վերաբերմունք դրսևորել դատարանի նկատմամբ, հետևաբար ամբաստանյալի արարքում բացակայում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 343-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված հանցակազմը:

Միաժամանակ, ապացույցների բավարարության տեսանկյունից ելնելով, դատարանը հարկ է համարել անդրադառնալ ընթացակարգային որոշ զարգացումների, մասնավորապես արձանագրելով, որ եթե դատարանը գտնում է, որ քրեական դատավարությանը մասնակցող կամ դատական նիստին ներկա գտնվող այլ անձը դատարանի նկատմամբ դրսևորել է անհարգալից վերաբերմունք, որն առաջացնում է քրեական պատասխանատվություն, ապա դատավորը կարող է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 314¹-րդ հոդվածով սահմանված կարգով կարգազանց անձի նկատմամբ կիրառել դատական սանկցիա և քրեական գործ հարուցելու միջնորդությամբ դիմել դատախազին: Վերը նշված նորմերի համակարգային մեկնաբանությունից երևում է, որ դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքի դրսևորման գնահատողը տվյալ գործը քննող դատարանն է, այլ ոչ թե դատավարության կողմ հանդես եկող անձինք, այդ թվում` մեղադրողը: Եթե դատական նիստի ժամանակ դատավարության մասնակիցը դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք է դրսևորում, ապա միակ մարմինը, որը կարող է դրանում առերևույթ հանցագործության տարրեր պարունակող գործողություն կամ անգործություն դիտել, դա տվյալ գործը քննող դատարանն է, որն էլ քրեական գործ հարուցելու միջնորդությամբ դիմում է դատախազին: Հետևաբար դատարանի պարտավորությունը` քրեական գործ հարուցելու միջնորդությամբ դատախազին դիմելու վերաբերյալ, միակ հիմքն է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 176-րդ հոդվածի 3-րդ կետի կարգով` դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք դրսևորելու հատկանիշներով քրեական գործ հարուցելու համար: Այլ անձինք կամ մարմինները ՀՀ քրեական օրենսգրքի 343-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված հանցագործության հատկանիշներով քրեական գործ հարուցելու հաղորդում ներկայացնելու սուբյեկտ չեն հանդիսանում:

Ինչպես երևում է քննարկվող  գործի փաստական հանգամանքներից, նշված գործով քրեական գործ հարուցելու հիմք է հանդիսացել վերը նշված քրեական գործով ամբաստանյալ Լյովա Ղազարյանի կողմից Շիրակի մարզի դատախազին 11.06.2014թ. ուղղած դիմումի հիման վրա ՀՀ ոստիկանության Մուշի բաժնում 13.06.2013թ. տրված հաղորդումը` դատական նիստի ժամանակ տուժող Ցոլակ Հովհանիսյանի կողմից իրեն վիրավորելու վերաբերյալ: Այսինքն՝ գործի հարուցման հիմք է հանդիսացել ոչ թե դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք դրսևորելու փաստով դատարանի միջնորդությունը, այլ պատիվը և արժանապատվությունը վիրավորված ֆիզիկական անձի հաղորդումը:

Նկատի ունենալով վերոգրյալը՝ Դատարանը 2015թ. սեպտեմբերի 16-ի ՇԴ/0041/01/15 դատավճռով արդարացրել է Ցոլակ Հովհաննիսյանին՝ ճանաչելով և հռչակելով վերջինիս անմեղությունը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 343-րդ հոդվածի 2-րդ մասով առաջադրված մեղադրանքում:

Դատավճիռը մեղադրողի կողմից բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանը 2015թ. դեկտեմբերի 4-ի որոշմամբ մեղադրողի վերաքննիչ բողոքը մերժել է՝ օրինական ուժի մեջ թողնելով Ցոլակ Հովհաննիսյանի վերաբերյալ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 343 հոդվածի 2-րդ մասով ՀՀ Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի արդարացման դատավճիռը: ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալի կողմից վերաքննիչ դատարանի որոշումը բողոքարկվել է ՀՀ վճռաբեկ դատարան: ՀՀ վճռաբեկ դատարանի կողմից դատական ակտ դեռևս չի կայացվել:


2.8 Պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու հանցակազմի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ կողմերը.

-Վարդան Հարությունյանին մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա 2013թ. հուլիս ամսից մինչև 2013թ. սեպտեմբերի 3-ն ընկած ժամանակահատվածում գույքային օգուտ ստանալով, այն է` մարմնավաճառներ Սիրուշ Սիմոնյանից և Լուսինե Բադալյանից օրական յուրաքանչյուրից 5000 ՀՀ դրամ վարձատրության դիմաց հաճախորդներին սպասելու և պարբերաբար մարմնավաճառությամբ զբաղվելու համար թույլատրել է նստել իրեն պատկանող «ՎԱԶ 2107» մակնիշի Տ8977 համարանիշի ավտոմեքենան ու շրջել Երևան քաղաքի Բագրատունյաց պողոտայում գտնվող Երևանյան լճի տարածքում, որի ընթացքում Ս.Սիմոնյանը և Լ.Բադալյանը պարբերաբար զբաղվել են մարմնավաճառությամբ` այդպիսով հարմարավետ պայմաններ ստեղծելով նպաստել է վերջիններիս կողմից պոռնկությամբ զբաղվելուն:

Սույն քրեական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի որոշմամբ բեկանվել են Երևանի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2014 թվականի հոկտեմբերի 9-ի ԵՇԴ/0041/01/14 դատավճիռը և այն օրինական ուժի մեջ թողնելու մասին ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի 2014 թվականի դեկտեմբերի 9-ի որոշումը և ամբաստանյալ Վարդան Հարությունյանը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 262-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 5-րդ կետով առաջադրված մեղադրանքում արդարացվել է՝ արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Վճռաբեկ դատարանը փաստել է, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 262-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության օբյեկտիվ կողմը կազմող գործողությունը կարող է դրսևորվել՝1) կավատության ձևով, այսինքն՝ վարձատրության կամ այլ գույքային օգուտի դիմաց սեռական հարաբերության համար միջնորդելով, կամ

2) նույն արարքը կատարելով, որը դրսևորվել է նաև բնակարան կամ այլ կացարան մեկ անգամ տրամադրելով, կամ

3) առանց սեռական հարաբերության համար միջնորդություն իրականացնելու, սակայն գույքային օգուտի դիմաց ոչ պարբերաբար բնակարան կամ այլ կացարան տրամադրելով, կամ
4) գույքային օգուտ ստանալով` պոռնկությամբ զբաղվելուն այլ եղանակներով նպաստելով:

ՀՀ քրեական օրենսգրքի 262-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության օբյեկտիվ կողմի համար պարտադիր է գույքային օգուտ ստանալու և պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու ընտրված եղանակի միջև փոխադարձ կապի առկայությունը: Այլ կերպ՝ գույքային օգուտը պետք է հանդիսանա պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու արդյունք: Այդ առումով Վճռաբեկ դատարանն ընդգծել է, որ համապատասխան հանգամանքը հաստատված համարելու համար վարույթն իրականացնող մարմինը պետք է առնվազն պարզի՝

1)ստացված գույքային օգուտի առաջացման աղբյուրը,
2) դրա փոխկապակցվածությունը պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու ընտրված ձևի հետ, 

3) արդյոք ստացված գույքային օգուտը հանդիսանում է պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու համար վարձատրություն:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ որոշելու համար, թե անձի արարքում առկա է արդյոք ՀՀ քրեական օրենսգրքի 262-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության օբյեկտիվ կողմը կազմող խնդրո առարկա գործողությունը (գույքային օգուտ ստանալով՝ պոռնկությամբ զբաղվելուն այլ ձևով նպաստելը), ի թիվս այլնի, անհրաժեշտ է պարզել՝ արդյոք այդ անձը գործել է ուղղակի դիտավորությամբ (այսինքն՝ գիտակցել է, որ իր գործողություններով նպաստում է այլ անձանց պոռնկությամբ զբաղվելուն և ցանկացել է դա), և արդյոք ստացված գույքային օգուտը եղել է պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու արդյունք:

Հիմք ընդունելով «Ավտոմոբիլային տրանսպորտի մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածը, որով սահմանված է «մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլ» հասկացությունը, նույն օրենքի 18-րդ հոդվածի 5-րդ մասը՝ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ Վ.Հարությունյանը սահմանված որոշակի վարձատրության, այն է՝ օրական 5.000 ՀՀ դրամի դիմաց մատուցել է տաքսի ծառայություններ և տեղափոխել վկաներ Լ.Բադալյանին ու Ս.Սիմոնյանին: Վ.Հարությունյանի համար որևէ նշանակություն չի ունեցել այն, թե վկաներն ինչ ուղղությամբ են գնում, ում են հանդիպում կամ ինչով են զբաղվում. վերջինս ցանկացել է միայն, որ իր մատուցած ծառայությունների համար ստանա համապատասխան հատուցում: Այլ կերպ` ամբաստանյալ Վ.Հարությունյանը մատուցել է օրենքով սահմանված հատուցելի ծառայություններ և ստացել համապատասխան վարձատրություն, իսկ վարձատրության չափը կախված չի եղել Լ.Բադալյանի ու Ս.Սիմոնյանի կողմից հաճախորդներ ունենալու հանգամանքից: Հետևաբար Վ.Հարությունյանի արարքում բացակայում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 262-րդ հոդվածով նախատեսված հանցակազմի սուբյեկտիվ կողմը: Վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ Վ.Հարությունյանի արարքում բացակայում է նաև համապատասխան հանցակազմի օբյեկտիվ կողմը, քանի որ գործի նյութերից հետևում է, որ Վ.Հարությունյանի ստացած գումարը՝ Լ.Բադալյանից ու Ս.Սիմոնյանից օրական յուրաքանչյուրից 5.000 ՀՀ դրամը, եղել է նրա՝ որպես տաքսու վարորդի մատուցած ծառայությունների համար ստացված վարձատրություն, այլ ոչ թե պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու արդյունք՝ պոռնկությամբ զբաղվելուն նպաստելու դիմաց ստացած գույքային օգուտ: 


2.9 Քրեաիրավական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված այլ դեպքեր.

-Արթուր Բոլեյանին, ի թիվս ուրիշի գույքի գաղտնի հափշտակությունների համար մի շարք դրվագներով առաջադրված մեղադրանքի, մեղադրանք է առաջադրվել նաև ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով` այն բանի համար, որ նա, ուրիշի գույքի զգալի չափերով գաղտնի հափշտակություն կատարելու դիտավորության շուրջ նախնական համաձայնության գալով ինքնությունը չպարզված ոմն Արսենի հետ, 2014 թվականի դեկտեմբերի 16-ին` ժամը 09:00-ից 22:00-ն ընկած ժամանակահատվածում, գնալով Երևան քաղաքի Կիևյան 1-ին հասցեում գտնվող «Զանգու» ռեստորան և նկատելով, որ ոչ ոք չկա, նշված ռեստորանի խոհանոցից` Մարո Բադիկյանի պայուսակից, գաղտնի հափշտակել են 5.000 ՀՀ դրամ` վերջինիս պատճառելով զգալի չափի գույքային վնաս:

Աջափնյակ և Դավթաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) 2015 թվականի սեպտեմբերի 25-ին  կայացրել է ԵԱԴԴ/0035/01/15 մեղադրական դատավճիռը, որը վերաքննիչ դատարանի 2015թ. նոյեմբերի 20-ի որոշմամբ մեկ՝ մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ Մարո Բադիկյանից գաղտնի հափշտակություն կատարելու դրվագով, բեկանվել է և ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով Արթուր Բոլեյանը ճանաչվել է անպարտ և արդարացվել` արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ Մարո Բադիկյանի պայուսակից հափշտակված գումարի չափը չի գերազանցել ՀՀ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հնգապատիկը, այսինքն` 5.000 ՀՀ դրամը, որը զգալի չափ չի համարվում, հետևաբար Արթուր Բոլեյանի արարքում բացակայում է մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ Մարո Բադիկյանից գաղտնի հափշտակություն կատարելու դրվագով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով նախատեսված հանացագործության հանցակազմը:

-Ստեփան Հովսեփյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 235-րդ հոդվածի 4-րդ մասով այն բանի համար, որ նա, աշխատելով ՀՀ Արագածոտնի մարզպետարանում որպես վարորդ, 2014թ. մայիսի 4-ին իրեն ամրակցված և իր կողմից վարած ՎԱԶ-2106 մակնիշի 157 ԼԼ 11 հաշվառման համարանիշի ավտոմեքենայի սրահում` վարորդի նստատեղի աջ կողմում գտնվող պահատուփի մեջ և ավտոմեքենայի առջևի աջ նստատեղի հատակի ռետինե գորգի տակ պահել և դրանով իսկ այն անմիջապես գործադրելու հնարավորություն ունենալով` ապօրինի կերպով կրել է հարվածող-փշրող սառը զենքերի շարքին դասվող, արհեստագործական եղանակով պատրաստված կռփազենք և մահակ, որոնք 06.05.2014թ. ՀՀ ոստիկանության Աշտարակի բաժնի տուգանային հարթակում գտնվող Ստեփան Հովսեփյանի վարած ՎԱԶ-2106 մակնիշի 157 ԼԼ 11 հաշվառման համարանիշի ավտոմեքենայի խուզարկությամբ հայտնաբերվել և առգրավվել են:

Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը անդրադառնալով  արարքի քրեաիրավական որակմանն՝ արձանագրել է, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 235-րդ հոդվածի 4-րդ մասը պատասխանատվություն է նախատեսում ապօրինի կերպով գազային, սառը կամ նետողական զենք կրելու համար: Կոնկրետ դեպքում սառը զենքերի տեղակայումը, տեսակը, հասանելիությունը` դրանք անմիջապես նպատակային օգտագործելու համար որոշակի արգելքներ հաղթահարելու տեսանկյունից, մասնավորապես՝ սառը զենք հանդիսացող կռփազենքի գտնվելը ավտոմեքենայի սրահի առջևի երկու նստատեղերի միջնամասում տեղադրված կափարիչով պահատուփի մեջ, իսկ մահակը` ավտոմեքենայի սրահի առջևի աջ նստատեղի հատակի գորգի տակ  համարվում է ոչ թե կրել, այլ պահել, որը քրեական պատասխանատվություն չի առաջացնում:

Նկատի ունենալով վերոգրյալը՝ Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը 2015 թվականի ապրիլի 2-ի դատավճռով ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալ  Ստեփան Հովսեփյանի անմեղությունը` ՀՀ  քրեական օրենսգրքի 235 հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ  և արդարացնել նրան` արարքում հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Դատավճռի դեմ Արագածոտնի մարզի դատախազության կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը մերժվել է և առաջին ատյանի դատարանի դատավճիռը թողնվել օրինական ուժի մեջ:

-ՀՀ ՊՆ ՀԿԳ քննչական բաժնում 14.06.2014թ. ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 1-ին մասի և 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետի հատկանիշներով հարուցված  թիվ 90152714 քրեական գործով 26.08.2014թ. ՀՀ քրեական օրենսգրքի 311-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 3-րդ կետով Ամրամ Կլեկչյանին մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա, զբաղեցնելով ՀՀ պաշտպանության նախարարության թիվ 77382 զորամասի հրամանատարի պաշտոնը, կոչումով` փոխգնդապետ, հանդիսանալով պաշտոնատար անձ և օժտված լինելով հետաքննություն կատարելու լիազորությամբ, տեղեկանալով իր ենթակայության տակ գտնվող, զորամասի պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ, շարքայիններ Նարեկ Գրիգորյանի և Անդրանիկ Բադալյանի կողմից 2014թ. մարտի 7-ի գիշերը զորամասից 70լ ավտոբենզինի գողության փորձ կատարելու մասին ու իմանալով, որ նշված զինծառայողների կողմից նախկինում զորամասից գողացված 25լ ավտոբենզինն իրացվել է ՀՀ ՊՆ 41507 զորամասի խոհարար, պայմանագրային զինծառայող, շարքային Կարեն Բալդրյանի միջոցով, ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 57-րդ հոդվածի և ՀՀ զինված ուժերի ներքին ծառայության կանոնագրքի 451-րդ հոդվածի յոթերորդ մասի դրույթներով ունենալով հանցագործություններն ու դրանք կատարող անձանց բացահայտելու ուղղությամբ քրեադատավարական միջոցառումներ ձեռնարկելու պարտավորություն, իր լիազորությունների շրջանակում անգործություն դրսևորելու, այն է՝ հանցագործությունների դեպքերին սահմանված կարգով ընթացք չտալու և Կ.Բալդրյանին քրեական պատասխանատվության չենթարկելու համար, նրան անհիմն վերագրելով նաև զորամասից ավտոբենզինի գողություն կատարելու այլ դեպքեր, 2014թ. մարտի 7-ին՝ ժամը 11:00-ի սահմաններում, զորամասի շտաբի շենքում գտնվող իր աշխատասենյակում Կ.Բալդրյանից պահանջել և ժամեր անց ստացել է խոշոր չափի՝ 450 հազար ՀՀ դրամ կաշառք:

18.11.2014թ. ՀՀ քրեական օրենսգրքի 216-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 312-րդ հոդվածի 2-րդ մասով Կ.Բալդրյանը որպես մեղադրյալ է ներգրավվել այն բանի համար, որ նա 2014թ. հունվարի կեսերին ՀՀ ՊՆ 77382 զորամասի պարտադիր ժամկետային զինծառայող, շարքային Ն.Գրիգորյանից 10.000 ՀՀ դրամով գնել է ակնհայտ հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված՝ վերջինիս և Անդրանիկ Բադալյանի կողմից նախորդ օրը զորամասից գաղտնի հափշտակված և զորամասի հարակից տարածքում թաքցված 11.250 ՀՀ դրամին համարժեք 25լ ավտոբենզինը և տնօրինել իր հայեցողությամբ:

Բացի այդ, ավտոբենզինի գողության և գողացված ավտոբենզինն իր կողմից ձեռք բերված լինելու մասին զորամասի հրամանատար Ա.Կլեկչյանի կողմից տեղեկանալուց հետո,  Կ.Բալդրյանը 2014թ. մարտի 7-ին` ժամը 11:00-ի սահմաններում, Ա.Կլեկչյանի աշխատասենյակում զրուցել է նրա հետ, որի ժամանակ հանցագործության դեպքին սահմանված կարգով ընթացք չտալու և իրեն քրեական պատասխանատվության չենթարկելու համար Ա.Կլեկչյանին խոստացել ու ժամեր անց նրան է տրամադրել խոշոր չափի՝ 450.000 ՀՀ դրամ կաշառք:

Տավուշի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) գտել է, որ հաստատված են Ա.Բադալյանին, Ն.Գրիգորյանին և ՀՀ քրեական օրենսգրքի 216 հոդվածի 1-ին մասով Կարեն Մեսրոպի Բալդրյանին մեղսագրված արարքները: Հաստատված է նաև ամբաստանյալ Ա.Կլեկչյանին մեղսագրված փաստական արարքը` բացառությամբ այն հանգամանքի, որ նրա կողմից Կ.Բալդրյանից ստացած 450.000 ՀՀ դրամը հանդիսացել է կաշառք ստանալու առարկա, այսինքն` դա կատարվել է ոչ թե անձնական շահադիտական դրդումներով, այլ խմբակային շահից ելնելով, գումարը Ա.Կլեկչյանի կողմից ոչ թե տնօրինվել է անձնական կարիքների համար, այլ ծախսվել է պակասորդ վառելիքի վերականգնման համար, հետևաբար, այդ գումարը չի կարող դիտվել իբրև Ա.Կլեկչյանի պաշտոնական անգործության դիմաց ապօրինի հատուցում: Դատարանի այս հետևությունը հիմնավորվել է նաև այն փաստական տվյալով, որ Ա.Կլեկչյանը Կ.Բալդրյանից պահանջել է ոչ թե գումար, այլ վառելիք: Կ.Բալդրյանն է առաջարկել վառելիքի փոխարեն գումար: Փաստորեն, ինչպես Ա.Կլեկչյանը, այնպես էլ Կ.Բալդրյանը փոխադարձաբար գիտակցել են, որ այդ 450.000 ՀՀ դրամը ծախսվում է զորամասի պակասորդ վառելիքի վերականգնման նպատակով: Նման պայմաններում ամբաստանյալներ Ա.Կլեկչյանի և Կ.Բալդրյանի արարքներում համապատասխանաբար բացակայում են կաշառք ստանալու և կաշառք տալու հանցակազմերը: Միևնույն ժամանակ դատարանն արձանագրել է, որ Ա.Կլեկչյանի կողմից հանցագործությունների դեպքերին սահմանված կարգով ընթացք չտալը, պակասորդ վառելիքը վերականգնելու պահանջ Կ.Բալդրյանին ներկայացնելը, ապա վերջինից 450.000 ՀՀ դրամ վերցնելն ու պակասորդ վառելիքը վերականգնելու համար այն ծախսելը ենթադրում է իշխանության անգործություն և իշխանազանցություն, ինչը համապատասխանում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցագործության հատկանիշներին: Մասնավորապես, իշխանության անգործությունն արտահայտվել է Ա.Կլեկչյանի կողմից հափշտակության դեպքերը բացահայտելու ուղղությամբ օրենքով նախատեսված միջոցներ չձեռնարկելու ձևով, իսկ իշխանազանցությունը` վառելիք վերականգնելու պահանջ Կ.Բալդրյանին ներկայացնելն ու այդ կապակցությամբ 450.000 ՀՀ դրամ վերցնելը: Նշված արարքներով Ա.Կլեկչյանն էական վնաս է պատճառել մի կողմից Կ.Բալդրյանի իրավունքներին, մյուս կողմից այն պետական մարմնի հեղինակությանը, որը ներկայացրել է ի պաշտոնե: Ընդ որում, Ա.Կլեկչյանը նշված վարքագիծը դրսևորել է խմբային (զորամասի) շահերից ելնելով: Հիշյալ փաստարկները հիմք են տվել դատարանին հաստատագրելու, որ ամբաստանյալ Կ.Բալդրյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 312-րդ հոդվածի 2-րդ մասով պետք է արդարացնել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի` հանցագործության դեպքի բացակայության հիմքով, իսկ Ա.Կլեկչյանի փաստական արարքը պետք է որակել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 1-ին մասով` ղեկավարվելով ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 309-րդ հոդվածով, ըստ որի` դատական քննության ընթացքում մեղադրանքի փոփոխություն թույլատրվում է, եթե դրանով չի վատթարանում ամբաստանյալի վիճակը և չի խախտվում նրա պաշտպանության իրավունքը:

Ելնելով վերոգրյալից Դատարանը 2015թ. նոյեմբերի 25-ի ՏԴ 0005/01/15 դատավճռով մեղավոր է ճանաչել Ա.Կլեկչյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 1-ին մասով, Կ.Բալդրյանին՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 216-րդ հոդվածի 1-ին մասով, արդարացնելով վերջինիս ՀՀ քրեական օրենսգրքի 312-րդ հոդվածի 2-րդ մասով առաջադրված մեղադրանքում:

Դատավճիռը  մեղադրողի կողմից  բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի կողմից կայացված որոշման վերաբերյալ «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում տեղեկություններ դեռևս չկան:

-Նորայր Սաֆարյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 2-րդ մասով այն բանի համար, որ նա հանդիսանալով ՀՀ ՊՆ 95414 զորամասի ՎՔՆ պահեստարանի պետ, պաշտոնատար անձ, կոչումով ավագ ենթասպա, անփույթ վերաբերմունք է դրսևորել ծառայության նկատմամբ, այն է՝ խախտելով ՀՀ զորային տնտեսության մասին կանոնագրքի 60-րդ հոդվածի և ՀՀ ՊՆ 95414 զորամասի հրամանատարի կողմից 26.09.2013թ. հաստատված վառելիքի պահպանման բաժնի պահեստարանի պետի վրա դրված պարտականությունների պահանջները, համաձայն որոնց` պարտավոր լինելով ապահովել անվտանգության և հրդեհային անվտանգության կանոնների պահպանումը, վառելիքի և տեխնիկական միջոցների ստացման, պահպանման և բացթողման, տարողությունների մաքրման և վերանորոգման պահանջները, առավել վտանգավոր օբյեկտներում վառելիքի մաքրման աշխատանքները կատարել իր անմիջական հսկողության պայմաններում, պահեստը ժամանակին հանձնել պահպանության, ինչպես նաև չպահպանելով ԳՕՍՏ 12.3.036-84-ի 3.9 կետի և ՀՀ Կառավարության 12.04.2012թ. N Տ1 503-Ն որոշման հավելվածի 250 կետի 3-րդ ենթակետի և նույն որոշման հավելվածի 245 կետի պահանջների կատարումը՝ առանց մետաղական ամբարից մնացորդային վառելիքի դատարկման, ամբարի հատակի նստվածքի մանրազնին մաքրման, գազազերծման ու օդափոխության, ամբարի լվացման աշխատանքների իրականացման, տարածքի օդում վտանգավոր մնացորդային նյութերի գոլորշիների առկայության ստուգման, լաբորատորիայի կողմից տվյալ ամբարի օդի կազմի անալիզի մասին տեղեկանքի առկայության, իր պատասխանատվության տակ գտնվող և դեռևս համապատասխան ակտով 14.01.2013թ կնքված Պաշտպանության նախարարության կարիքների համար աշխատանքների կատարման գնման N ՇՀԱՇՁԲ-7/1-1 պայմանագրի համաձայն վերանորոգման աշխատանքներ կատարելու համար «Վարգոս» ԲԲԸ-ին չհանձնված թիվ 12 ՌՎՍ-970 վառելիքի պահեստարանում 11.12.2013թ. թույլատրել է վերը նշված ընկերության աշխատակիցների մուտքը և նշված պայմանագրի երկրորդ հավելվածով նախատեսված՝ «Վարգոս» ԲԲԸ-ի կողմից կատարվելիք աշխատանքների ցանկի մեջ չմտնող, ՀՀ ՊՆ 95414 զորամասի հրամանատարի կողմից 10.05.2013թ. հաստատված «Առավել վտանգավոր աշխատանքների» ցանկի 12-րդ կետով նախատեսված, այն է՝ ամբարի դատարկման աշխատանքներ կատարելը նշված պահեստարանում, այնուհետև առանց համապատասխան հսկողության թողնելով վերջիններիս կողմից կատարվող աշխատանքները, առանց ամբարի դիտահորի ելանցքը փակելու, բացակայել է տարածքից, որի ընթացքում «Վարգոս» ԲԲԸ աշխատակիցներ Մամիկոն Զաքարյանը, Արման Առաքելյանը և Համլետ Գևորգյանը 11.12.2013թ-ին, ժամը 14:55-ի սահմաններում չունենալով համապատասխան թույլտվություն և համապատասխան անհատական պաշտպանական միջոցներ՝ արտահագուստ, շնչուղիների պաշտպանական միջոցներ՝ թթվածնի սնուցմամբ ճկափողով սարքավորված հակագազեր, ամրագոտի, որին ամրացված պարանի ծայրը պետք է լինի դիտահորի վերևում կանգնած դիտորդների ձեռքում՝ դիտահորի բաց ելանցքով մտել և իջել են առանց հսկողության թողնված ՀՀ ՊՆ 95414 զորամասի տարածքում տեղակայված՝ վառելիքի առկայության պայմաններում պայթյունավտանգ օբյեկտ հանդիսացող թիվ 12-րդ ՌՎՍ-970 վառելիքի ամբարի սպասարկման տարածք՝ վերանորոգման աշխատանքներ կատարելու նպատակով և չպահպանելով պայթյունավտանգ օբյեկտներում աշխատանքներ կատարելու անվտանգության կանոնները, բացել են տարողության կցաշուրթը, որտեղ առկա վառելիքի գազերի մեծ արտահոսքի ներթափանցման հետևանքով չկարողանալով դուրս գալ պահեստարանից, նավթամթերքի գազերով թունավորման ֆոնի վրա սուր շնչառական անբավարարվածությունից Ա. Զաքարյանը և Ա.Առաքելյանը մահացել են, իսկ Հ.Գևորգյանն իրեն վատ զգալով, մի կերպ աստիճաններով բարձրանալով դուրս է եկել պահեստարանի թունելից:

Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանն (այսուհետ՝ Դատարան), ուսումնասիրելով պահեստարանի պետի պարտականությունների ցանկը, արձանագրել է, որ Ն.Սաֆարյանի, որպես պահեստարանի պետի, պարտականությունների մեջ չի մտել նրան առաջադրված մեղադրանքի հիմքում դրված պարտականությունը, այն է՝ առավել վտանգավոր օբյեկտներում վառելիքի մաքրման աշխատանքները կատարել իր անմիջական հսկողության պայմաններում: Ավելին, դատարանն արձանագրել է, որ «Խորհրդային բանակի և ռազմածովային նավատորմի պահեստարանում և վառելիքի բազայում աշխատանքների իրականացման ձեռնարկի» 2.13 կետի 10-րդ ենթակետի համաձայն, «պահեստարանի պետը պարտավոր է հետևել հրդեհային անվտանգության կանոնների պահպանմանը և հրդեհային գույքի առկայությանը, ունակ լինել օգտվել հրդեհի մարման միջոցներից և գիտենալ հրդեհային թիմի կանչի եղանակները», այլ ոչ թե` «ապահովել անվտանգության և հրդեհային անվտանգության կանոնների պահպանումը, առավել վտանգավոր օբյեկտներում վառելիքի մաքրման աշխատանքները կատարել իր անմիջական հսկողության պայմաններում»:

Դատարանն, ուսումնասիրելով և վերլուծելով քրեական գործով ձեռք բերված ապացույցները, արձանագրել է, որ ՀՀ ՊՆ 23.04.1992թ. թիվ 41 հրամանի համաձայն ՀՀ ՊՆ թիվ 95414 զորամասը ղեկավարվել է նախկին Խորհրդային միության օրոք լույս տեսած «Խորհրդային բանակի և ռազմածովային նավատորմի պահեստարանում և վառելիքի բազայում աշխատանքների իրականացման ձեռնարկով»: Հիշյալ փաստաթուղթը ռուսերեն լեզվով է, առկա չէ փաստաթղթի հայերեն պաշտոնական թարգմանությունը, ինչպես նաև հայերեն լեզվով նմանօրինակ կանոններ պարունակող նորմատիվ իրավական ակտ ընդունելու վերաբերյալ որևէ որոշում:

26.09.2013թ. հաստատված, վառելիքի պահեստարանի պետի պարտականությունների ցանկի թարգմանությունը կատարվել է ոչ պաշտոնական կարգով, դրանում տեղի է ունեցել սխալ թարգմանություն, ինչի պատճառով էլ 24.10.2014թ. հաստատվել է մեկ այլ ցանկ, վերը նշված ձեռնարկից, որն արդեն մեկ այլ մասնագետի կողմից է թարգմանվել:

Դատարանն արձանագրել է, որ գործում առկա ապացույցներում, ինչպես նաև փորձագետների եզրակացությունների մեջ տվյալներ են առկա, որ տվյալ դժբախտ պատահարի պատասխանատուներ են հանդիսացել «Վարգոս» ԲԲԸ ղեկավարությունը և ՀՀ ՊՆ 95414 զորամասի հրամանատարությունը, այլ ոչ թե կոնկրետ անձը, տվյալ դեպքում` Ն.Սաֆարյանը: Մինչդեռ, Ն.Սաֆարյանը որևէ կերպ չի հանդիսացել ինչպես «Վարգոս» ընկերության ղեկավար, այնպես էլ զորամասի հրամանատարական կազմի մեջ չի մտել, վերջինս նույնիսկ չի ունեցել սպայական կոչում: Դատաքննության ընթացքում ձեռք չի բերվել որևէ ապացույց, որով հնարավոր կլիներ եզրահանգումներ կատարել Ն. Սաֆարյանի մեղավորության վերաբերյալ: Նախաքննության ընթացքում չի պարզվել Ն.Սաֆարյանի իրավունքների և պարտականությունների շրջանակը, դա հնարավոր չի եղել պարզել նույնիսկ դատաքննության ընթացքում, քանի որ հնարավոր չի եղել հայտնաբերել անհրաժեշտ փաստաթղթերն` այդպիսիք չլինելու պատճառով: Դատարանը, ուսումնասիրելով վերը նշված եզրակացությունները, արձանագրել է, որ նշված փորձաքննությունների կատարմանը մասնակցող փորձագետները եզրակացություն են կազմել՝ հիմնվելով ռուսերեն գրականության և նախաքննության մարմնի կողմից իրենց տրամադրված ռուսերեն փաստաթղթերի հիման վրա:

Այս առումով դատարանը նկատել է, որ Ն.Սաֆարյանին առաջադրվել է մեղադրանք ԳՕՍՏ 12.3.036-84-ի 3.9 կետի պահանջները չպահպանելու համար, մինչդեռ նման իրավական ակտ ՀՀ-ում ընդունված չէ, ավելին, քննիչը որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշման մեջ արձանագրել է ԳՕՍՏ 12.3.036-84-ի 3.9 կետի պահանջները, մինչդեռ դատաքննությամբ հիմնավորվել է, որ սույն փաստաթուղթը առկա է եղել միայն ռուսերեն լեզվով: Այս կապակցությամբ անհրաժեշտ է նշել, որ զորամասի հրամանատարի կողմից հաստատված, Ն.Սաֆարյանի իրավունքների և պարտականությունների ցանկը նույնպես չի կարող պարտականնություններ սահմանող իրավական ակտ հանդիսանալ, քանի որ թարգմանվել է ՀՀ-ում գոյություն չունեցող իրավական ակտից: Ինչ վերաբերում է Ն.Սաֆարյանի կողմից ՀՀ Կառավարության 2012թ.ապրիլի 12-ի N Տ1 503-Ն որոշման հավելվածի 250 կետի 3-րդ ենթակետով և նույն որոշման հավելվածի 245 կետերով սահմանված նորմերը խախտելուն, ապա դատարանը նշել  է, որ ՀՀ Կառավարության 12.04.2012թ. N Տ1 503-Ն որոշման հավելվածի 250 կետի 3-րդ ենթակետի համաձայն` նավթամթերքների երկար պահպանման ժամանակ մետաղական պահեստարանները թույլատրվում է մաքրել նրանց դատարկումից հետո: Պահեստարանները մաքրում են նաև հետևյալ դեպքերում` ....3) հերթական կամ արտահերթ նորոգման: Ն. Սաֆարյանը որևէ մաքրման աշխատանքներ կատարելու լիազորություն չի ունեցել, նման գործունեություն չի իրականացրել, այլև կատարել է դատարկման աշխատանքներ:

Այս առումով դատարանն արձանագրել է, որ ՀՀ-ում գործող որևէ իրավական ակտով դեռևս սահմանված չէ ինչպես զորամասերի վառելիքի պահեստարանների դատարկման կարգը, այնպես էլ դրանց հերթական նորոգման կարգը սահմանող գործողությունները, դրանց հաջորդականությունը, այդ գործընթացի ժամանակ անվտանգությունն ապահովելուն ուղղված անհրաժեշտ և բավարար գործողությունների ցանկը: Ն.Սաֆարյանի պարտականությունների մեջ չի մտել նաև ՀՀ Կառավարության 12.04.2012թ. N Տ1 503-Ն որոշման հավելվածի 245 կետով սահմանված հետևյալ գործողությունների կատարումը՝ կրակային աշխատանքներով պահեստարանի նորոգումը թույլատրվում է անցկացնել միայն նավթամթերքների մնացորդներից պահեստարանն ամբողջությամբ մաքրելուց, օդի միջավայրի վերլուծությամբ հաստատված դեգազավորումից, մերձակա տեղակայված պահեստարանների հրդեհային անվտանգության ապահովումից (նավթամթերքներից ազատում հուսալի հերմետիկությամբ, թափված նավթամթերքների հավաքում մազութավորված տեղերում` ավազի լցմամբ, կոյուղու հերմետիկացում, բոլոր հաղորդակցուղիների խլացում և այլ), աշխատատեղերի պատրաստվածությունից և կրակային աշխատանքների կատարումը սահմանված կարգով թույլատրող փաստաթղթերի պատրաստումից հետո:

Որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշմամբ նշվել է նաև, որ Ն.Սաֆարյանը, խախտելով վերը թվարկված նորմերի պահանջները՝ թույլատրել է «Վարգոս» ՍՊ ընկերության աշխատակիցների մուտքը թիվ 12 վառելիքի պահեստարան: Դատարանը գտել է, որ որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշման մեջ նշված սույն միտքը հակասում է ինչպես նախաքննության, այնպես էլ դատաքննության ընթացքում ձեռք բերված տվյալներին, որևէ թույլատրելի ապացույց ձեռք չի բերվել Ն.Սաֆարյանի կողմից նման թույլտվություն տալու վերաբերյալ: Ավելին, որևէ նորմատիվ ակտով Ն.Սաֆարյանը նման իրավասությամբ օժտված չի եղել: Հավանաբար նման եզրահանգման գալու համար նախաքննության մարմնի համար հիմք է հանդիսացել փորձագետի եզրակացությունը, սակայն տեխնիկական անվտանգության հանձնաժողովային փորձաքննության 03.07.2014թ. եզրակացության մեջ որպես տուժողների մահվան համար պատասխանատու անձ ուղղակի նշված է ՀՀ ՊՆ 95414 զորամասի հրամանատարությունը և «Վարգոս» ԲԲ ընկերության ղեկավարությունը: Ն.Սաֆարյանի կողմից որևէ նորմ խախտելու վերաբերյալ որևէ եզրահանգումներ չեն եղել:

Այսպիսով` դատարանը եկել է այն եզրահանգման, որ նախաքննության մարմինը Ն.Սաֆարյանի կատարած վերը նշված արարքը որակելիս, անտեսել է այդ արարքի քրեաիրավական գնահատման համար էական նշանակություն ունեցող մի շարք փաստական հանգամանքներ և Ն.Սաֆարյանի արարքում բացակայում են ՀՀ քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հանցակազմի հատկանիշները:

Դատարանը 27.11.2015թ. ԿԴ1/0126/01/14 դատավճռով ճանաչել և հռչակել է Նորայր Սաֆարյանի անմեղությունը` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ:

Դատական ակտը բողոքարկվել է դատախազի կողմից: Վերաքննիչ դատարանի 2016թ. ապրիլի 5-ի որոշմամբ մեղադրողի բողոքը մերժվել է և դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:


 Բաժին 3.

Քրեադատավարական նորմի սխալ կիրառման հետ կապված արդարացման դատավճիռներ և որոշումներ.

ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 105-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` «Ապացույցներ ձեռք բերելիu էական են այն խախտումները, որոնք, դրuևորվելով մարդու և քաղաքացու uահմանադրական իրավունքների և ազատությունների կամ ՀՀ քրեական դատավարության oրենuգրքի որևէ պահանջի խախտմամբ, դատավարության մաuնակիցներին` oրենքով երաշխավորված իրավունքների զրկմամբ կամ uահմանափակմամբ կամ որևէ այլ կերպ ազդել են կամ կարող էին ազդել uտացված փաuտական տվյալների հավաuտիության վրա»:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, անդրադառնալով քրեադատավարական օրենքի էական խախտմամբ կատարված քննչական գործողությունից բխող ապացույցների թույլատրելիության հարցին, Ա․Սարգսյանի գործով 2009 թվականի սեպտեմբերի 16-ի թիվ ԵՔՐԴ/0295/01/08 որոշմամբ փաստել է, որ (…) Ապացույցների ձեռքբերման և ամրագրման թույլատրելիությունը կարգավորող նորմերից հետևում է, որ որպես ապացույց չեն կարող օգտագործվել քննչական կամ այլ դատավարական գործողության կատարման կարգի էական խախտմամբ ձեռք բերված փաստական տվյալները, հատկապես եթե դրանք իրենց հերթին հանգեցրել են դատավարության մասնակիցների իրավունքների էական խախտման, ազդել են կամ կարող էին ազդել uտացված փաuտական տվյալների հավաuտիության վրա: Նույն որոշման համաձայն՝ «օրենքի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույց»-ի ներքո անհրաժեշտ է հասկանալ նաև այն ապացույցները, որոնք ձեռք են բերվել թեկուզ առանց օրենքի խախտման, սակայն օրենքի խախտմամբ կատարված քննչական կամ դատավարական գործողության արդյունքում կամ այն ապացույցների հիման վրա, որոնք ձեռք էին բերվել օրենքի խախտմամբ կամ անթույլատրելի ապացույցի հետ գտնվում են պատճառահետևանքային կապի մեջ: Հիշյալ որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը հաստատել է ՀՀ ներպետական իրավունքում ‹‹թունավոր ծառի պտուղների օգտագործման անթույլատրելիության›› կանոնի առկայությունը։

3.1 Բնակարանի անձեռնմխելիության իրավունքի խախտումը և ոչ պատշաճ սուբյեկտի կողմից քննչական կամ այլ դատավարական գործողությունների իրականացումը.

-2014թ. մայիսի 14-ին ՀՀ Արագածոտնի մարզի քննչական բաժնի Թալինի քննչական խմբի քննիչ Վ. Մխիթարյանի կողմից ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 1-ին մասի հատկանիշներով հարուցվել է քրեական գործ՝  2014թ. մայիսի 12-14-ն ընկած ժամանակահատվածում անհայտ անձի կողմից Երևան-Գյումրի ավտոճանապարհի 69-րդ կմ. հատվածում գտնվող Գեղամ Գրիգորյանին պատկանող չգործող բենզալցակայանի բարձր լարման հոսանքի թվով 3 հատ փոխանցման մեկուսիչները գողանալու և վերջինիս 120 000 ՀՀ դրամ ընդհանուր արժեքի նյութական վնաս պատճառելու դեպքի առթիվ:

24.05.2014 թվականին ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնի պետ Գ.Պողոսյանը ՀՀ ոստիկանության ՔԳՎ Արագածոտնի մարզի քննչական բաժնի պետ Մ.Դուրյանին գրավոր տեղեկացրել է, որ Թալինի բաժնում ստացված հավաստի օպերատիվ տեղեկությունների համաձայն նշված քրեական գործով հանցագործությունը, հնարավոր է կատարել է Սուրեն Ղարիբյանը և գողոնը  թաքցնում է իր բնակության հասցեում կամ նրան պատկանող օժանդակ շինություններում: Նույն օրը Արագածոտնի մարզի քննչական բաժնի Թալինի քննչական խմբի քննիչ Վ.Մխիթարյանի կողմից որոշում է կայացվել ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնից ստացված գրության հիման վրա միջնորդություն հարուցել Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան` թույլատրելու խուզարկություն կատարել Սուրեն Ղարիբյանի տանը և օժանդակ շինություններում: Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշմամբ բավարարվել է քննիչի միջնորդությունը: Արագածոտնի մարզի քննչական բաժնի պետ Մ.Դուրյանի գրությամբ Սուրեն Ղարիբյանին պատկանող տանը և օժանդակ շինություններում խուզարկություն կատարելու վերաբերյալ  դատարանի որոշումն ուղարկվել է ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնի պետին՝ համապատասխան աշխատակիցներին որոշման պահանջների կատարումը  հանձնարարելու պահանջով:  ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնի ծառայողների կողմից Սուրեն Ղարիբյանին պատկանող տանը և օժանդակ շինություններում կատարված խուզարկությամբ  հայտնաբերվել է 0,8 գրամ քաշով կանաչավուն չոր զանգված, ինչը փաթեթավորված վիճակում ոստիկանության Թալինի բաժնի պետի գրությամբ բնակարանի խուզարկության արձանագրության հետ միասին ուղարկվել է Արագածոտնի մարզի քննչական բաժնի պետին: 2014 մայիսի 25-ին ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնի մեկ այլ ծառայող զեկուցագիր է ներկայացրել ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնի պետին այն մասին, որ «Նելեգալ 2014» և «Կանալ-Հարավային թակարդ»  միջոցառումների շրջանակներում ՀՀ ոստիկանության ԹԱՇԴՊՎ և Արագածոտնի մարզային վարչության աշխատակիցների հետ համատեղ ՀՀ ոստիկանության Թալինի բաժնի աշխատակիցների ստացված օպերատիվ տեղեկությունների հիման վրա Սուրեն Ղարիբյանի բնակարանում կատարված խուզարկությամբ, բնակարանի միջանցքի թախտի հետնամասից հայտնաբերվել է 0.8 գրամ քաշով կանաչավուն չորացված զանգված՝ յուրահատուկ հոտով և ուղարկվել փորձաքննության:

Առանց իրացնելու նպատակի, ապօրինի կերպով, զգալի չափի՝ 0.76 գրամ հաստատուն քաշով, չորացված «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոց  Ս. Ղարիբյանի բնակարանում պահելու դեպքի առթիվ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով քրեական գործի նյութերով նոր քրեական գործ է հարուցվել և առանձնացվել է առանձին վարույթում: 2014թ. օգոստոսի 24-ին Սուրեն Ղարիբյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով:

Դատարանը, պատշաճ իրավական ընթացակարգի շրջանակներում, հետազոտելով գործով ձեռք բերված ապացույցները գտել է, որ սույն գործով ձեռք բերված բոլոր փաստական տվյալներն անթույլատրելի են, քանի որ հիմնված են օրենքի խախտմամբ կատարված «բնակարանի խուզարկություն» քննչական գործողության և դրա արդյունքում ձեռք բերված ապացույցի վրա:

ա) Պատշաճ սուբյեկտ

Դատարանն արձանագրել է, որ նախաքննության փուլում գտնվող գործով օրենսդիրը ոչ միայն սահմանել է այն պաշտոնատար անձանց շրջանակը (վարույթն իրականացնող քննիչը և հսկող դատախազը), ովքեր լիազորված են քննիչի վարույթում գտնվող քրեական գործով տալու համապատասխան հանձնարարություններ, այլև՝ այն անձանց շրջանակը (հետաքննության մարմին, քննիչ), ում կարող են այդ հանձնարարություններն ուղղված լինել: Թալինի քննչական բաժնի ավագ հետաքննիչ Ս. Թորոսյանը, սույն գործով ամբաստանյալ Ս. Ղարիբյանի բնակարանում խուզարկություն կատարելու իրավասություն ունեցող պատշաճ սուբյեկտ չի եղել, քանի որ քրեական գործի նյութերում բացակայել է քննիչի  կամ քրեական գործով նախաքննության օրինականության նկատմամբ հսկողություն և դատավարական ղեկավարում իրականացնող դատախազի՝ օրենքով սահմանված կարգով տրված հանձնարարությունը՝ Ս. Ղարիբյանի բնակարանում և դրան օժանդակ շինություններում խուզարկության կատարումը ոստիկանության Թալինի բաժնի հետաքննիչ Ս. Թորոսյանին կամ այլ աշխատակիցներին վերալիազորելու վերաբերյալ: Այլ կերպ, Թալինի բաժնի աշխատակիցների կողմից Ս. Ղարիբյանի բնակարանը խուզարկվել է առանց համապատասխան դատավարական-իրավական հիմքի, որը նման դեպքերում կատարված քննչական գործողության օրինականության և դրա արդյունքում ձեռք բերված ապացույցների թույլատրելիության որոշման հիմնական չափանիշն է՝ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 105-րդ հոդվածում ամրագրված լիազորված սուբյեկտի չափանիշի տեսանկյունից:

Օրենսդիրը ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով քննչական բաժնի պետի և հետաքննության մարմնի միջև որևէ տեսակի քրեադատավարական հարաբերություններ չի նախատեսել, ուստիև դրանց առաջացման և դադարեցման իրավական և փաստական հիմքերը չի կանոնակարգել: Նրանց մեջ գործնականում առաջացող փոխհարաբերությունները առավելագույնը կրում են վարչարարական բնույթ՝ ոչ ավելին:

բ)Խուզարկության ողջամիտ սահմանների անցում

Դատարանն արձանագրել է, որ թեև Ս. Ղարիբյանի բնակարանում խուզարկությունը կատարվել է դատարանի որոշմամբ, այդուհանդերձ չեն պահպանվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով ամրագրված պահանջները և Եվրոպական դատարանի ձևավորած չափանիշները:  Մասնավորապես, Ս. Ղարիբյանը որևէ հանցագործության կատարման մեջ չի կասկածվել կամ մեղադրվել, երբ նրա բնակարանում խուզարկություն է կատարվել: Ս. Ղարիբյանի բնակարանում խուզարկությունը կատարելու միակ փաստական հիմքը եղել է ոստիկանության Թալինի բաժնի պետի գրությունն այն մասին, որ իրենք հավաստի օպերատիվ տվյալներ ունեն, որ քննիչի վարույթում գտնվող քրեական գործով գողությունը հնարավոր է կատարել է Ս. Ղարիբյանը և գողոնը պահում է իր բնակարանում: Դատարանն արձանագրել է, որ այդ փաստական տվյալը, որը քննիչը ներկայացրել է դատարան և դատարանի կողմից դրվել է որոշման հիմքում, խիստ վիճելի է, անարժանահավատ, քանի որ խուզարկության ընթացքում և դրանից հետո ոստիկանության աշխատակիցների գործողություններից դատարանի մոտ առկա է չփարատված կասկած առ այն, որ Ս. Ղարիբյանի բնակարանում խուզարկությունը կատարելու նպատակը սկզբից էլ եղել է թմրամիջոց հայտնաբերելը: Դատարանը գտել է, որ «թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի շրջանակներում հատուկ միջոցառումներ իրականացնելու մասին» տվյալները դատարանին չներկայացնելը՝ խուզարկության մասին որոշում կայացնելիս դատարանին զրկել է կոնկրետ դեպքում գնահատելու խուզարկության անհրաժեշտությունը՝ ժողովրդավարական հասարակությունում:

Եվրոպական դատարանի կողմից ձևավորած այն չափանիշը, որ որոշումը պետք է ձևակերպված լինի որոշակի, որպեսզի նախ՝ սահմանափակի իշխանության ծավալները և հետո՝ հնարավոր լինի հետագայում ստուգելու, թե արդյոք պահպանվել են այդ պահանջները՝ սույն գործով կիրառելու դեպքում պարզ է դառնում, որ խուզարկություն կատարելիս ոստիկանության աշխատակիցները խախտել են խուզարկության մասին դատարանի որոշման պահանջները: Դատարանի գնահատմամբ, եթե ոստիկանության աշխատակիցները նպատակ ունենային խուզարկությամբ Ս. Ղարիբյանի բնակարանից հայտնաբերելու դատարանի որոշման մեջ նշված համապատասխան բարձր լարման հոսանքի թվով 3 փոխանցման մեկուսիչները, ապա դրանք չէին որոնի Ս. Ղարիբյանի բնակարանում առկա թախթի տակ կամ դրա հետնամասում, քանի որ դրանք իրենց բնութագրերով, չափերով չէին կարող գտնվել բնակարանի հյուրասենյակի թախթի հետնամասում կամ տակին: Այս փաստական տվյալից դատարանը եզրակացնում է, որ խուզարկության իրական նպատակը սկզբից էլ եղել է թմրամիջոց հայտնաբերելը: Դատարանն արձանագրել է, որ մի հանցագործության դեպքի կապակցությամբ իրականացվող քննության շրջանակներում, այլ անձի կողմից  այլ հանցագործության դեպք կամ հանգամանքներ հաստատելու մասին ապացուցողական տվյալներ ձեռք բերելիս, դրանք կարող են օգտագործվել որպես ապացույց, եթե համապատասխան իրավասություն ունեցող սուբյեկտները գործել են բարեխիղճ:

Վերոգրյալի հիման վրա Արագածոտնի մարզի դատարանն իր 2015թ. մարտի 16-ի դատավճռով  ճանաչել և հռչակել է  Սուրեն Ղարիբյանի անմեղությունը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում:

Արագածոտնի մարզի դատախազի կողմից սույն դատավճիռը բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի 2015թ. հուլիսի  20-ի որոշմամբ բողոքը մերժել է և դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

-Խաչիկ Սարգսյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 266-րդ հոդվածի 1-ին մասով և ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով այն բանի համար, որ նա անձնական օգտագործման համար, առանց իրացնելու նպատակի, իր` Երևան քաղաքի Ավան 7 փողոցի 114/2 տան բակում աճեցրած կանեփի թփերից քաղել, չորացրել և ապօրինի պահել է «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոց, որի մի մասը 2013թ. մայիսի 23-ին ժամը 23.30-ի սահմաններում, Ավան 7 փող. 114/2 տանը հյուրասիրելու եղանակով ապօրինի իրացրել է Ենոք Ենոքյանին և Արտակ Հայրապետյանին, իսկ մի մասն էլ` զգալի չափի` 2.92 գրամ հաստատուն քաշով չորացված մարիխուանա տեսակի թմրամիջոցը 24.05.2013թ. նույն տանը հայտնաբերվել է ոստիկանության աշխատակիցների կողմից:

Դատաքննության ընթացքում Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) արձանագրել է, որ ոստիկանության աշխատակիցների կողմից Խաչիկ Սարգսյանի բնակարանից  «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոցը հայտնաբերվել է առանց խուզարկություն կատարելու, «բնակարան այցելելու և դեղնականաչավուն կանեփանման զանգվածն առգրավելու մասին» արձանագրությունը Դատարանը բնորոշել է որպես Խաչիկ Սարգսյանի բնակարանի նկատմամբ հարգանքի իրավունքի միջամտություն՝ նշելով, որ նույնիսկ եթե դիտարկվի, թե Խաչիկ Սարգսյանի բնակարանում տեղի է ունեցել ոչ թե խուզարկություն, այլ դատավարական մեկ այլ գործողություն, անգամ ոստիկանության աշխատակիցների կողմից վերնագրվածը, ապա տվյալ դեպքում դրա արդյունքում ձեռք բերված ապացույցն անթույլատրելի է՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ արձանագրությունը կազմելուց առաջ կամ հետո քրեական գործի նյութերում չկա որևէ տեղեկություն կամ ապացույց այն մասին, որ ոստիկաններին հնարավոր է նախապես հայտնի է եղել հիշյալ բնակարանում ենթադրյալ հանցագործություն կատարված լինելու մասին կամ տեղեկություններ այն մասին, որ տվյալ պահին բնակարան մուտք գործելը հետաձգում չի հանդուրժել կամ մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատությունների պաշտպանությունը երաշխավորող օրենքով նախատեսված արդյունավետ հնարավոր միջոցների, չափանիշների կիրառումն անհնարին է եղել:

Դատարանը նշել է նաև, որ ոստիկանության աշխատակիցներն առանց դատարանի որոշման, ամբաստանյալի կամքին հակառակ գիշերային ժամին երկու անգամ մուտք գործելով բնակարան, ընթերականերին հրավիրել են միայն հետագայում՝ «իրեղեն ապացույց ճանաչված» առարկաները հայտնաբերելուց և առգրավվելուց հետո: Արձանագրությունում ժամեր չեն նշվել, պատճենը մասնակցին չի տրամադրվել, վարույթն իրականացնող մարմինն այդ գործողության մասին դատախազին 24 ժամվա ընթացքում չի տեղեկացրել:

Դատարանը գտել է, որ ոստիկանության աշխատակիցները, չպահպանելով օրենքով սահմանված և թույլատրելի կարգը, առանց դատարանի որոշման իրականացրել են բնակարանի խուզարկություն, իսկ նման պայմաններում որպես ապացույց չի կարող օգտագործվել որևէ փաստական տվյալ, որը հայտնաբերվել կամ ձեռք է բերվել դրա արդյունքում՝ հատկապես այն պայմաններում, երբ դա իր հերթին հանգեցրել է դատավարության մասնակցի իրավունքների էական խախտման ու այն վիճարկում է պաշտպանության կողմը: Դատարանն արձանագրել է, որ «բնակարան այցելելու և դեղնականաչավուն կանեփանման զանգվածը առգրավելու մասին» արձանագրությունը, այդ գործողության ընթացքում առգրավված ու հետագայում իրեղեն ապացույց ճանաչվածը անթույլատրելի ապացույցներ են, անկախ գործի համար ունեցած նշանակությունից իրավական ուժ չունեն և դրանք տվյալ գործով չեն կարող ընդգրկվել ապացույցների համակցության մեջ ու դրվել մեղադրանքի հիմքում: Անթույլատրելի են ճանաչվել նաև առանց որոշումներ կայացնելու 2013 թվականի մայիսի 24-ին չպարզված (չարձանագրված) ժամին, կազմված փորձանմուշ ստանալու մասին արձանագրությունները, համաձայն որոնց՝ Խաչիկ Սարգսյանից, Ե.Ենոքյանից ու Ա.Հայրապետյանից վերցվել են 100մլ քանակով մեզի նմուշներ, ինչպես նաև այդ արձանագրություններից  բխող դատաքիմիական փորձաքննության թիվ 0352, թիվ 0353 ու թիվ 0354 եզրակացությունները:

Դատարանը գտել է նաև, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի և 266-րդ հոդվածի առաջին մասերով նախատեսված հանցագործության համար քրեական պատասխանատվության ենթարկելու համար պետք է հանցակազմի պարտադիր հատկանիշներից հաստատված լիներ հանցագործության առարկան, այն է՝ 1) թմրամիջոցները, 2) հոգեմետ նյութերը, մինչդեռ, եթե այդ հատկանիշը, այսինքն՝ հանցագործության առարկան (թմրամիջոցները, հոգեմետ նյութերը և այլն) քրեական գործով հնարավոր չէր արժանահավատորեն պարզել հիմնավոր կասկածից վեր ապացուցողական չափանիշով, ապա նույնիսկ վերը թվարկված ապացույցներն անթույլատրելի չճանաչելու պայմաններում հնարավոր չէր լինի հաստատված համարել, մասնավորապես՝ քրեական օրենսգրքի 266-րդ հոդվածով նախատեսված հանցակազմի առկայությունը:

Նկատի ունենալով վերոգրյալը՝ Դատարանն արձանագրել է, որ Խաչիկ Սարգսյանին առաջադրված մեղադրանքն անհիմն է, քանի որ սույն գործով բացակայում են ինչպես նրա «իրացրած» նյութը, դրա քանակական-որակական բնութագրերի վերաբերյալ փորձագետի եզրակացությունը, այնպես էլ արժանահավատ, վերաբերելի և թույլատրելի ապացույցների այնպիսի համակցություն, որը բավարար կլինի ոչ միայն որոշել Խ.Սարգսյանի «իրացրած» նյութն իր քանակական-որակական բնութագրերով հանդերձ և դրան համապատասխան ճիշտ քրեաիրավական գնահատական տալ նրա արարքին, այլև հաստատված համարելու մեղադրանքի հիմքում դրված և գործի ճիշտ լուծման համար էական նշանակություն ունեցող այլ փաստական տվյալները:

Միևնույն ժամանակ Դատարանը նշել է նաև, որ Խաչիկ Սարգսյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքը նույն օրենսգրքի 266-րդ հոդվածի 6-րդ մասով նախատեսված խրախուսական հատուկ նորմի տեսանկյունից քննարկելու արդյունքում պետք է փաստել, որ, եթե նույնիսկ մեղադրական եզրակացությունում դրված բոլոր ապացույցներն էլ դիտվեին հավաստի, արժանահավատ ու թույլատրելի, ինչպես նաև մեղադրանքի կողմի հնարավոր տեսակետը դիտվեր հավաստի՝ թե Խաչիկ Սարգսյանն ազատորեն, իր կամքով է ոստիկաններին ուղեկցել իր բնակարան և ներկայացրել թմրամիջոցները, ու ոստիկաններն օրենքով լիազորված չեն եղել բնակարանում դատավարական գործողություններ իրականացնելու համար (այլ կերպ ասած՝ դատարանի որոշում չի եղել), ապա այս իրավիճակում էլ առաջ կգար խրախուսական հատուկ նորմի կիրառելիության ու պատասխանատվությունից ազատելու հարցը և հնարավոր չէր լինի պնդել, թե առարկաների հանձնումը կամավոր չի եղել:

Ելնելով վերոգրյալից՝ Դատարանը 2013թ. նոյեմբերի 19-ի  ԵԱՆԴ/0048/01/13 դատավճռով Խաչիկ Սարգսյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 266-րդ հոդվածի 1-ին մասով և 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում ճանաչել է անպարտ և արդարացրել` արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով:

Դատավճիռը  մեղադրողի կողմից  բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Դատախազի բողոքը մերժվել է, իսկ դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

- Արամ Անտոնյանին մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա՝ 2015թ. մարտի 23-ին Կոտայքի մարզի Նոր Գեղի գյուղի Երևանյան փողոցի 5-րդ փակուղու 5-րդ շենքի 37 բնակարանում, առանց իրացնելու նպատակի, իր օգտագործման համար ապօրինի պատրաստել ու պահել է զգալի չափերով՝ 0,0264 գրամ «կոդեին» տեսակի թմրամիջոց, ինչը հիշյալ բնակարանում 24.03.2015թ. կատարված դեպքի վայրի զննության ժամանակ հայտնաբերվել և առգրավվել է ՀՀ ոստիկանության Նաիրիի բաժնի աշխատակիցների կողմից:

Բացի այդ, 2015թ. ապրիլի 9-ին Կոտայքի մարգի Նոր Գեղի գյուղի Երևանյան փողոցի 5-րդ փակուղու 5-րդ շենքի 37 բնակարանում, առանց իրացնելու նպատակի, իր օգտագործման համար ապօրինի պատրաստել ու պահել է զգալի չափի՝ 0,0818 գրամ «կոդեին» տեսակի թմրամիջոց, ինչը հիշյալ բնակարանում 09.04.2015թ. կատարված խուզարկության ժամանակ հայտնաբերվել և առգրավվել է:

Դատաքննության ընթացքում հետազոտված ապացույցները գնահատելով՝ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) գտել է, որ դրանց մի մասը պետք է ճանաչել անթույլատրելի և հանել ամբաստանյալ Ա․Անտոնյանին առաջադրված մեղադրանքի հիմքում դրված ապացուցողական զանգվածից՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ: ՀՀ ոստիկանության Նաիրիի բաժնի աշխատակիցները 2015 թվականի մարտի 24-ին, չունենալով ո'չ բնակարանում զննում կատարելու մասին հետաքննության մարմնի, քննիչի կամ դատախազի որոշում և ո'չ էլ բնակարանում խուզարկություն կատարելու մասին դատարանի որոշում, մուտք են գործել Ա․Անտոնյանի բնակարան, այնտեղ հայտնաբերել մի շարք իրեր և դրանք վերցրել։ Դատարանն արձանագրել է նաև, որ թեև կատարված քննչական գործողության արձանագրությունը ստացել է «Դեպքի վայրի զննության մասին» վերտառությունը, այդուհանդերձ, դրա բովանդակային վերլուծությունից ակնհայտ է, որ Ա․Անտոնյանի բնակարանում փաստացի կատարվել է խուզարկություն։ Ընդ որում, ոստիկանության աշխատակիցների կողմից չի պահպանվել նաև քննչական գործողության կատարման կարգը, դրան ըստ էության չեն մասնակցել ընթերակաները։ Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ դատարանը գտել է, որ 2015 թվականի մարտի 24-ին Ա․Անտոնյանի՝ Կոտայքի մարզի Նոր Գեղի գյուղի Երևանյան 5-րդ փակուղու 5-րդ շենքի 37-րդ բնակարանում կատարված գործողությունն իրականացվել է քննչական կամ այլ դատավարական գործողության կատարման կարգի էական խախտմամբ, դրա արդյունքում խախտվել են Ա․Անտոնյանի սահմանադրական իրավունքները։ Հետևաբար, ‹‹դեպքի վայրի զննության մասին›› 2015 թվականի մարտի 24-ի արձանագրությունը որպես ապացույց անթույլատրելի է և չի կարող դրվել Ա․Անտոնյանի մեղադրանքի հիմքում։

Սույն գործի փաստական հանգամանքներին անդրադառնալով՝ դատարանն արձանագրել է, որ Ա․Անտոնյանի մեղադրանքի հիմքում դրված և դատաքննության ընթացքում հետազոտված մի շարք ապացույցների բովանդակությունն ուղղակիորեն բխում է քրեադատավարական օրենքի էական խախտմամբ կատարված քննչական գործողությունից՝ 2015 թվականի մարտի 24-ին Ա․Անտոնյանի բնակարանում իրականացված «դեպքի վայրի զննությունից», ուստի դրանք ևս անթույլատրելի ապացույցներ են, քանի որ անթույլատրելի ապացույցի հետ գտնվում են անմիջական պատճառահետևանքային կապի մեջ:

Դատարանի 2015թ. սեպտեմբերի 17-ի ԿԴ2/0042/01/15 դատավճռով Ա․Անտոնյանը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասով (1-ին դրվագով) ճանաչվել է անպարտ և արդարացվել՝ հանցագործությանը նրա մասնակցությունն ապացուցված չլինելու հիմքով:

- Արմեն Բարխանաջյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով մեղադրանք է առաջադրել այն բանի համար, որ նա խախտելով «Թմրանյութերի և հոգեմետ նյութերի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները, ապօրինի, առանց իրացնելու նպատակի, անձամբ գործածելու համար իր` Գյումրի քաղաքի 236/043 տնակում 2015թ. մարտի 19-ին, ժամը 19-ի սահմաններում, «պիրալգին» տեսակի դեղամիջոց և այլ նյութեր ապօրինի վերամշակելով, պատրաստել և պահել է խոշոր չափի` 0,236 գրամ քաշով «կոդեին» տեսակի թմրամիջոց և զգալի չափի` 0,1458 գրամ քաշով «ֆենոբարբիտալ» տեսակի հոգեմետ նյութ պարունակող լուծույթ:

Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանն (այսուհետ՝ դատարան) արձանագրել է, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 180-րդ հոդվածի 2-րդ մասում սպառիչ թվարկված են այն դատավարական և քննչական գործողությունները, որոնք կարող են կատարվել հանցագործության մասին հաղորդում ստանալուց 10 օրյա ժամկետում՝ մինչև քրեական գործ հարուցելը։ Այդ ցանկում զննության տեսակներից ընդգրկված է միայն դեպքի վայրի զննությունը և որևէ բացառություն օրենսդիրը չի նախատեսել։ Հետաքննության մարմնի լիազորությունները մանրամասն կանոնակարգված են ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 57-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետում, մասնավորապես նշված է, որ հետաքննության մարմինը մինչև քրեական գործ հարուցելը նախապատրաստվող նյութերով կատարում է դեպքի վայրի զննություն, հետազոտման համար վերցնում է նմուշներ և նշանակում փորձաքննություն։ Այսինքն հետաքննության մարմինը, մինչև քրեական գործ հարուցելը իրավասու է կատարել միայն դեպքի վայրի զննում, իսկ զննման մյուս տեսակները, այդ թվում և բնակարանի զննումը, հետաքննության մարմինն իրավունք ունի կատարել միայն հարուցված քրեական գործով։ Դատարանը փաստել է, որ ՀՀ Սահմանադրության և ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի պահանջների խախտմամբ ձեռք բերված նյութը ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 105-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի ուժով չի կարող գնահատվել որպես թույլատրելի ապացույց և դրվել մեղադրանքի հիմքում, իսկ եթե ապացույցը ձեռք է բերվել օրենքի խախտմամբ, ապա դրանից հետո կատարված բոլոր դատավարական գործողությունները և ստացված արդյունքները ևս չեն կարող գնահատվել որպես թույլատրելի, վերաբերելի և արժանահավատ ապացույցներ։ Հետևաբար, բնակարանում զննություն կատարելու մասին արձանագրության հետ միաժամանակ՝ անթույլատրելի են ճանաչվել նաև իրեղեն ապացույցները, դատաքիմիական փորձաքննության եզրակացությունը, տոքսիկոքիմիական փորձաքննության եզրակացությունը և դատարանում հրապարակված նախաքննական ցուցմունքները, քանի որ դրանց բովանդակությունն անմիջականորեն բխել են օրենքի խախտմամբ կատարված բնակարանի զննությունից, այսինքն՝ այդ ապացույցները գտնվել են պատճառահետևանքային կապի մեջ բնակարանի զննության հետ:

Այսպիսով, նկատի ունենալով, որ կատարված հանցագործությանը Ա.Բարխանաջյանի մասնակցությունն օրինական ճանապարհով ձեռք բերված ապացույցներով չի հաստատվել և սպառվել են նոր ապացույցներ ձեռք բերելու բոլոր հնարավորությունները՝ Դատարանի 2015թ հոկտեմբերի 19-ի ՇԴ/0052/01/15 դատավճռով ճանաչվել և հռչակվել է ամբաստանյալ Արմեն Բարխանաջյանի անմեղությունը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով առաջադրված մեղադրանքում:

Դատախազի կողմից դատավճիռը բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի 2016թ. փետրվարի 9-ի որոշմամբ դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ, իսկ մեղադրողի վերաքննիչ բողոքը մերժվել: Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բողոքարկվել է վճռաբեկության կարգով, որի կապակցությամբ դեռևս վերջնական դատական ակտ չի կայացվել:

-Մամիկոն Օհանյանը ներգրավվել է որպես մեղադրյալ և նրան մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 266-րդ հոդվածի 1-ին մասով այն բանի համար, որ նա երկու տարաների մեջ ցանել, աճեցրել է թմրաալկալոիդ՝ տետրահիդրոկաաբինոլ տեսակի թմրանյութ պարունակող կանեփի երկու բույսեր, որոնց տերևներից ու գլխիկային մասերից քաղել, չորացրել և իր գործածման համար պատրաստել, իր տաբատի գրպանում պահել է «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոց: 2014թ. օգոստոս ամսվա սկզբներին՝ քննությամբ չպարզված օրը՝ ժամը 21:00-ի սահմաններում, խանութից տուն վերադառնալիս ՀՀ Արագածոտնի մարզի Սասունիկ համայնքի Կարին թաղամասում հանդիպել է Աշտարակ քաղաքի բնակիչ Արտակ Մուրադյանին և ապօրինի իրացնելու նպատակով նրան առաջարկել է իր տաբատի գրպանում պահած թմրամիջոցից օգտագործել: Սակայն Ա. Մուրադյանը հրաժարվել է թմրամիջոցից, իսկ Մամիկոն Օհանյանը տաբատի գրպանից հանել է ստվարաթղթի մեջ լցրած մարիխուանա տեսակի թմրամիջոցը, հյուրասիրել նրան և այդ կերպ ապօրինի իրացրել է Արտակ Մուրադյանին, որն էլ թմրամիջոցը վերցրել ու պահել է իր տաբատի գրպանում, իսկ մի քանի օր անց այն ծխելու միջոցով գործածել է: Այնուհետև 11.08.2014թ. ոստիկանության Աշտարակի բաժնի աշխատակիցների կողմից Մամիկոն Օհանյանի տան բակից հայտնաբերվել ու առգրավվել են թմրաալկալոիդ՝ տետրահիդրոկաաբինոլ պարունակող կանեփի երկու բույսեր:

Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան) արձանագրել է, որ Մ. Օհանյանին առաջադրված մեղադրանքն անհիմն է, քանի որ գործով բացակայում են ինչպես Մ. Օհանյանի կողմից Ա. Մուրադյանին իրացրած նյութը և դրա քանակական-որակական բնութագրերի վերաբերյալ փորձագետի եզրակացությունը, այնպես էլ՝ արժանահավատ, վերաբերելի և թույլատրելի ապացույցների այնպիսի համակցություն, որը բավարար կլինի ոչ միայն որոշել Մ. Օհանյանի կողմից Ա. Մուրադյանին իրացված նյութն իր քանակական-որակական բնութագրերով հանդերձ և դրան համապատասխան ճիշտ քրեաիրավական գնահատական տալ նրա արարքին, այլև հաստատված համարելու մեղադրանքի հիմքում դրված և գործի ճիշտ լուծման համար էական նշանակություն ունեցող այլ փաստական տվյալները:

Դատարանն իր հետևությունը պայմանավորել է հետևյալ պատճառաբանություններով՝ տոքսիկոքիմիական փորձաքննությունների թիվ 14-2255 և թիվ 14-2258 եզրակացությունները, որպես այլ փաստաթուղթ ապացույց ճանաչված՝ ՀՀ ոստիկանության փորձաքրեագիտական վարչությունից ստացված 20/9456 գրությունը և ՀՀ ոստիկանության Աշտարակի բաժնից թիվ 38/2-3136 գրությամբ ստացված լազերային սկավառակի VID0001, VID0002 տեսահոլովակներն անթույլատրելի են և չեն կարող դրվել սույն գործով մեղադրանքի հիմքում, քանի որ տոքսիկոքիմիական փորձաքննությունները նշանակվել և կատարվել են քրեադատավարական օրենսգրքի պահանջների էական խախտումներով: Փորձաքննությունները նշանակել, դրանց կատարման համար փորձանմուշ վերցրել է այն անձը, ով  քրեական գործով նման գործողություններ կատարելու և որոշումներ կայացնելու լիազորությամբ օժտված չի եղել: Մինչև քրեական գործի հարուցումը նյութերի նախապատրաստումը հետաքննության մարմնի պետի կողմից հանձնարարվել է հետաքննության մարմնի աշխատակից Զ. Ամիրյանին, սակայն Մ. Օհանյանից, ինչպես նաև Ա. Մուրադյանից մազի և մեզի նմուշներ ստանալու մասին որոշումները, փորձանմուշ ստանալու մասին արձանագրությունները, վերցված փորձանմուշներով դատաքիմիական փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշումները կայացրել և  արձանագրությունները  կազմել  է  ՀՀ ոստիկանության  Աշտարակի  բաժնի օ/լ, Ա. Արմենակյանը: Այլ կերպ՝ քրեական գործով չկա որևէ ապացույց կամ այլ փաստական տվյալ այն մասին, որ քրեական գործով նյութերի նախապատրաստումը և համապատասխան քննչական գործողությունները կատարելու և որոշումները կայացնելու վերաբերյալ ՀՀ ոստիկանության Աշտարակի բաժնի պետը հանձնարարել է Զ. Ամիրյանից բացի նաև այլ աշխատակցի: Հետևաբար վերոնշյալ փաստական հանգամանքներից ակնհայտ է, որ վերոնշյալ գործողությունները կատարել է և որոշումները կայացրել է այն անձը, ում հանձնարարված չի եղել նյութերի նախապատրաստումը և համապատասխան քննչական գործողությունները կատարելու և որոշումները կայացնելու գրավոր ցուցում նրան տրված չի եղել, թեև հետաքննության մարմնի պետն ունեցել է նման լիազորություն:

Ելնելով վերոգրյալից՝ Դատարանի 2015թ. հոկտեմբերի 21-ի ԱՐԱԴ1/0010/01/15 դատավճռով ապացույցների անբավարարության հիմքով ճանաչվել և հռչակվել  է Մամիկոն Օհանյանի անմեղությունը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 266-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում:

Դատավճիռը  մեղադրողի կողմից  բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի կողմից կայացված որոշման վերաբերյալ «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում դեռևս տեղեկություններ չկան:

3.2 Փորձաքննությունների նշանակումը, իրեղեն ապացույցների և այլ առարկաների պահպանումը.

-Արարատ Շահնազարյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 242-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա 2013թ. մայիսի 30-ին, ժամը 19.40-ի սահմաններում «Վոլվո FH-480» մակնիշի 486 ԼՍ 68 պետհամարանիշով թամբային քարշակ տեսակի «KRONE COOL-LINER SDR 27EL4-S» կիսակցորդ, 197Լ01 պետհամարանիշով ֆուրգոն-սառնարան տեսակի բեռնատար ավտոմեքենան վարել է Երևան քաղաքի Չեխով փողոցով դեպի Բագրատունյաց պողոտայի կողմը։ Հասնելով Չեխով փողոցի և Բագրատունյաց պողոտայի խաչմերուկին` թույլ է տվել ՃԵԿ-ի 67 կետի և «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման մասին» ՀՀ օրենքի 23 հոդվածի 3-րդ կետի պահանջներին հակասող գործողություններ, ուշադրությունը շեղել է երթևեկությունից, դեպի աջ շրջադարձ կատարելով իրականացրել է իր վարած ավտոմեքենայի ընթացքի ոչ պատշաճ կառավարում, այն է` իր երթևեկության համար վտանգն առաջանալու պահից սկսած ժամանակին կատարված արգելակումով չի կանգնեցրել ավտոմեքենան, չի համոզվել հետագա երթևեկության անվտանգության մեջ, այլ շարունակել է ընթացքը և բեռնատարի կիսակցորդի առջևի աջ կողային հատվածով վրաերթի է ենթարկել իր ընթացքի ուղղությամբ աջից դեպի ձախ, հանգիստ քայլերով, ուղիղ անկյան տակ Բագրատունյաց պողոտան հատող հետիոտն Աշոտ Մկրտչյանին, անզգուշությամբ պատճառել նրան մահ` ինքն իրեն զրկելով վրաերթը կանխելու տեխնիկական հնարավորությունից։

Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը (այսուհետ՝ Դատարան), վերլուծելով գործով ձեռք բերված և դատաքննությամբ հետազոտված ապացույցները, գտել է, որ դրանք բավարար չեն հիմնավորելու կատարված հանցագործությանն ամբաստանյալ Արարատ Շահնազարյանի մասնակցությունն ապացուցված լինելու համար, քանի որ ծանոթանալով փորձագետի (դատահետքաբանական-դատաքիմիական և մանրաթելային համալիր փորձաքննություն) 2013թ. հունիսի 27-ի թիվ 19421304 և փորձագետի (դատահետքաբանական և դատաբժշկական համալիր փորձաքննություն) 2014թ. հունվարի 15-ի թիվ 42691302 եզրակացություններին, արձանագրել է, որ նշված փորձաքննությունները կատարելու համար փորձագետներին տրամադրվել են տուժող Աշոտ Մկրտչյանի հագուստներն ու կոշիկները` փաթեթավորված և կնքված վիճակում, ինչի մասին են վկայում փորձաքննությունները նշանակելու մասին քննիչի` համապատասխանաբար 2013թ. հունիսի 5-ի և 2013թ. նոյեմբերի 22-ի որոշումները և դրանց կից գրությունները, սակայն քրեական գործի նյութերի հետազոտմամբ պարզվել է, որ դրանցում բացակայում են տուժողի հագուստներն ու կոշիկներն առգրավելու մասին որոշումը և դրանք առգրավելու մասին արձանագրությունը, չի երևում, թե կոնկրետ երբ, ումից և ինչպես են առգրավվել նշված իրերը։ Դատարանն արձանագրել է, որ նախաքննությունն իրականացնող մարմնի կողմից խախտվել է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 31-րդ գլխով սահմանված առգրավում կատարելու կարգը։  Ավելին, վերը նշված փորձաքննությունների ավարտից հետո տուժողի հագուստներն ու կոշիկները` փաթեթավորված և կնքված վիճակում վերադարձվել են քննիչին, ինչի մասին են վկայում «ՀՀ փորձագիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ տնօրենի 2013թ. հունիսի 27-ի և 2014թ. հունվարի 15-ի գրությունները, մինչդեռ, տուժողի հագուստների և կոշիկների հետագա ճակատագիրն անհայտ է` դրանք իրեղեն ապացույց չեն ճանաչվել, ի պահ չեն հանձնվել, դատարան չեն ուղարկվել։

Դատարանը նշել է, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ մասի իմաստով` տուժող Աշոտ Մկրտչյանի հագուստներն ու կոշիկները քրեական գործի նյութ են, որոնք, նույն օրենսգրքի 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` պետք է պահվեն գործում։ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 105-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ և 7-րդ կետերի համաձայն` քրեական գործով վարույթում մեղադրանքի հիմքում չեն կարող դրվել և որպես ապացույց օգտագործվել այն նյութերը, որոնք ձեռք են բերվել քննչական կամ այլ դատավարական գործողության կատարման կարգի էական խախտմամբ և անհայտ աղբյուրից։

Գնահատելով սույն գործում առկա վերոհիշյալ փորձաքննությունների եզրակացությունները ՀՀ վճռաբեկ դատարանի կողմից արտահայտած իրավական դիրքորոշման լույսի ներքո, դատարանն արձանագրել է, որ ամբաստանյալ Արարատ Շահնազարյանին առաջադրված մեղադրանքի հիմքում դրվել են այնպիսի ապացույցներ, որոնց բովանդակությունն ամբողջությամբ բխում է քրեադատավարական օրենքի էական խախտմամբ կատարված քննչական գործողությունից։ Ուստի, դատահետքաբանական-դատաքիմիական և մանրաթելային համալիր փորձաքննության 2013թ. հունիսի 27-ի թիվ 19421304, ինչպես նաև դատահետքաբանական և դատաբժշկական համալիր փորձաքննության 2014թ. հունվարի 15-ի թիվ 42691302 եզրակացությունները դիտվել են որպես ապացույց չթույլատրվող նյութեր, որոնք չեն կարող դրվել ամբաստանյալ Արարատ Շահնազարյանի մեղադրանքի հիմքում։

Անդրադառնալով փորձագետի (դատաավտոտեխնիկական) 2014թ. մայիսի 7-ի թիվ 15151408 և 2014թ. օգոստոսի 12-ի թիվ 35851408 եզրակացություններին՝ դատարանը նշել է, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգիրքը նախատեսում է սկզբնական, լրացուցիչ և կրկնակի փորձաքննությունների նշանակում և իրականացում։ Լրացուցիչ փորձաքննություն կարող է նշանակվել, եթե սկզբնական փորձաքննության եզրակացությունը բավարար չափով պարզ կամ լրիվ չէ։ Կրկնակի փորձաքննությունը կատարվում է, երբ փորձագետի եզրակացությունը հիմնավորված չէ կամ կասկած է հարուցում, կամ ապացույցները, որոնց վրա հիմնված է եզրակացությունը, ճանաչվել է ոչ հավաստի կամ խախտվել են փորձաքննության կատարման դատավարական կանոնները։ Մինչդեռ գործի նյութերի հետազոտմամբ պարզվել է, որ քրեական գործում առկա են երկու դատաավտոտեխնիկական փորձաքննության եզրակացություններ, որոնցից առաջինը կատարվել է քննիչի 2014թ. ապրիլի 25-ի որոշման, իսկ երկրորդը՝ 2014թ. հուլիսի 25-ի որոշման հիման վրա։

Առաջին փորձաքննությունը կատարվել է քննիչի կողմից ելակետային տվյալները ներկայացնելու պարագայում, սակայն, երբ պաշտպանի կողմից վիճարկվել է դեպքին նախորդող պահին տուժողի կողմից վտանգից խուսափելու նպատակով դիրքը փոխելու հանգամանքը, քննիչի 2014թ. հուլիսի 25-ի որոշմամբ նշանակվել է երկրորդ փորձաքննությունը։ Նշված որոշմամբ փորձագետներին ներկայացվել են նույն ելակետային տվյալները, բացառությամբ՝ դեպքին նախորդող պահին տուժողի կողմից դիրքը փոխելու հանգամանքից։ Ի դեպ, երկու որոշումներով փորձագետին առաջադրվել են նույն հարցերը։

Արդյունքում միևնույն գործով քննիչի կողմից նույն հարցերի վերաբերյալ կայացվել են երկու սկզբնական փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշումներ, մինչդեռ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգիրքը նույն գործով, նույն հարցերի պարզաբանման համար երկու սկզբնական փորձաքննություն նշանակելու նորմ չի նախատեսում։

Վերը շարադրվածի արդյունքում դատարանը հանգել է հետևության, որ դատաավտոտեխնիկ-փորձագետի 2014թ. մայիսի 7-ի թիվ 15151408 և 2014թ. օգոստոսի 12-ի թիվ 35851408 եզրակացությունները` ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգիրքի 105-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի հիմքով, պետք է դիտել որպես ապացույց չթույլատրվող նյութեր։

Ելնելով վերոգրյալից՝ Դատարանը հանգել է հետևության այն մասին, որ ապացուցված չէ ամբաստանյալ Արարատ Շահնազարյանի մեղավորությունը նրան առաջադրված մեղադրանքում և սպառված են նոր ապացույցներ ձեռք բերելու բոլոր հնարավորությունները, ուստի ԵՇԴ/0092/01/14 դատավճռով Արարատ  Շահնազարյանը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 242-րդ հոդվածի 2-րդ մասով առաջադրված մեղադրանքում ճանաչվել է անպարտ և արդարացվել։

-Քրեական գործն` ըստ մեղադրանքի Ալիսա Հակոբյանի՝ 7 դրվագ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով և 1 դրվագ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով, Աննա Մեսրոպյանի՝ 5 դրվագ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով և 1 դրվագ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով և Լիլիթ Սարգսյանի՝ 6 դրվագ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 177-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով ուղարկվել է Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան (այսուհետ՝ Դատարան):

Դատարանի 2014թ. հոկտեմբերի 27-ի ԵԱՆԴ/0054/01/14 դատավճով ամբաստանյալներ Ալիսա Հակոբյանը, Աննա Մեսրոպյանը, Լիլիթ Սարգսյանը բոլոր դրվագներով առաջադրված մեղադրանքներում ճանաչվել են անպարտ և արդարացվել` արարքում հանցակազմի բացակայության հիմքով հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Մեղադրական եզրակացությունում նշված բազմաթիվ իրեղեն ապացույցներից որևէ մեկը դատարանին չի ներկայացվել, դրանք հետազոտելու հնարավորությունից դատարանը զրկված է եղել. դրանք մինչև նախաքննության ավարտն առանց անհրաժեշտության հանձնվել են տուժողներին, դատարանի պահանջով դրանք դատարան ներկայացնելու հնարավորություն չի եղել, իսկ դատարան ներկայացված «մեկ հատ կանացի սև գույնի ժակետը» որևէ կերպ չի համապատասխանել իրեղեն ապացույց ճանաչված հագուստի նկարագրին. ներկայացրածը չի եղել իրեղեն ապացույցը: Բացի այդ,  նույնիսկ իրեղեն ապացույց ճանաչված առարկաները, եթե ներկայացվեին դատարան, ապա այդ պայմաններում ևս չէին կարող ունենալ ապացուցողական նշանակություն, քանի որ «իրեղեն ապացույցները» ձեռք բերելիս՝ հայտնաբերելիս, առգրավվելիս, վերցնելիս չեն փաթեթավորվել, կնքվել, ուստի փոփոխելիության անհնարինության մասին դատարանը դատողություն անելու հնարավորություն չի ունեցել:

Ամբաստանյալների նախաքննական ցուցմունքներով չեն հաստատվել ենթադրյալ հափշտակության առարկաների կոնկրետ տեսակները կամ որևէ դրվագով ենթադրյալ հափշտակության առարկաների արժեքները: Ենթադրյալ հանցանք կատարած անձանց ցուցմունքներն իրենց հերթին այլ պատշաճ ապացույցով չեն հաստատվել:

Ամբաստանյալներին առաջադրված մեղադրանքները եղել են անորոշ, անհստակ, մասնավորապես՝ ենթադրյալ հափշտակության առարկայի առումով, նկարագրվել է բացառապես տարբեր տեսակի ապրանքների կամ գույքը բնորոշող ընդհանրական խմբային պատկանելիության ու լայն տեսականի ներառող միավորը (քաղցրավենիք, կենցաղային ապրանք, սննդամթերք, գրենական պիտույքներ և այլն), որպիսի ձևակերպումներից անհնար է դատողություններ անել կոնկրետ ապրանքատեսակի, դրա արժեքի՝ զգալի չափը գերազանցելու հանգամանքի մասին:

Առաջադրված մեղադրանքներից որևէ դրվագում վերագրված ենթադրյալ հանցանքների, դրանց համատեղ կատարման ուղղվածության (ՀՀ քրեական օրենսգրքի 41-րդ հոդվածի 2-րդ մասի իմաստով), հանցագործության կատարման տեղի, ժամանակի, եղանակի և միջոցների, ինչպես նաև խմբի անդամների միջև դերաբաշխման շուրջ համաձայնություն ձեռք բերելու կամ այն իրագործելու մասին որևէ կոնկրետ նշումներ չեն արվել, տրված իրավաբանական որակմանը համապատասխան համակատարման պատշաճ նկարագրություն չի տրվել:

2014 թվականի ապրիլի 30-ի՝ «գողացված իրերը ներկայացնելու մասին» արձանագրության համաձայն՝ նույն օրը ոստիկանության Նոր Նորքի բաժնում Աննա Մեսրոպյանը ներկայացրել է 2 տոպրակ, որոնց մեջ եղել են, ըստ հայտարարության, հափշտակված ապրանքներ: Մինչդեռ՝ դրանից ավելի վաղ Աննա Մեսրոպյանը, լինելով բերման ենթարկված ոստիկանություն, մեկ այլ ոստիկանի կողմից ենթարկվել է անձնական խուզարկության, նրա մոտից ոչինչ չի հայտնաբերվել: Այլ կերպ ասած՝ մինչև ձերբակալելն անձը բերման է ենթարկվել, անձնական խուզարկությամբ ոչինչ չի հայտնաբերվել, սակայն այդ ընթացքում՝ մինչև ձերբակալվելը, ներկայացրել է ինչ-որ ապրանքներ: Բացի այդ՝ նշված արձանագրությունը կազմելիս, «ներկայացված գողացված իրերը» վերցնելիս դրանք փաթեթավորելու, կնքելու մասին որևէ նշում չի արվել:

Դատարանի արդարացման դատավճիռը  մեղադրողի կողմից  բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի կողմից կայացված որոշման վերաբերյալ «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում դեռևս տեղեկություններ չկան:

-ԵԿԴ 0120/01/14 դատական գործով  վերաքննիչ դատարանը բեկանել է Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության  դատարանի  2014 թ. դեկտեմբերի 2-ի  դատավճիռը և Արման Աթոյանին ճանաչել անմեղ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 235-րդ հոդվածի 4-րդ մասով մեղսագրվող արարքում` հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:

Քրեական պատասխանատվության հիմքի, անձնական պատասխանատվության, ըստ մեղքի պատասխանատվության, քրեական դատավարության օրենսդրության խնդիրների, օրինականության, անմեղության կանխավարկածի, ապացույցների, դրանց ստուգման, իրավական գնահատության, ապացուցման ենթական հանգամանքների վերաբերյալ ՀՀ քրեական և քրեադատավարական օրենսդրության վերոհիշյալ հիմնարար իրավադրույթների պահանջների համատեքստում քննության առնելով առաջին ատյանի դատարանի դատավճռով հաստատված ճանաչված փաստական հանգամանքներն առ այն, որ ամբաստանյալ Արման Աթոյանը 2014 թվականի հուլիսի 17-ին ապօրինի կերպով կրել է արհեստագործական եղանակով կռփազենքերի նմանողությամբ պատրաստված հարվածող-փշրող սառը զենքերի շարքին դասվող մետաղյա առարկա, որը նույն օրը` ժամը 20:50-ի սահմաններում, Երևան քաղաքի Աբովյան 18-րդ հասցեում գտնվող «Մոսկվա» կինոթատրոնի մոտակայքում հայտնաբերվել է ոստիկանության ծառայողների կողմից, և առաջին ատյանի դատարանի դատավճռով վերը նշված փաստական հանգամանքների հիմքում դրված ապացույցները, վերաքննիչ դատարանը, գտել է, որ առաջին ատյանի դատարանի դատավճռի հիմքում դրված ապացույցներով կամ գոնե դրանց որոշակի համակցությամբ հնարավոր չէ միանշանակորեն հիմնավորված համարելու ամբաստանյալ Արման Աթոյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 235-րդ հոդվածի 4-րդ մասով   նախատեսված    հանցագործության    հանցակազմը, մասնավորապես` դրա օբյեկտիվ կողմը:

Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ «անձնական խուզարկություն կատարելու մասին» արձանագրության համաձայն՝ Արման Աթոյանի մոտից արգելված ոչինչ չի հայտնաբերվել և չի վերցվել, քրեական գործում չի եղել նաև զենքի առգրավման արձանագրություն, հետևաբար սույն քրեական գործի նյութերի ուսումնասիրությունից պարզ չէ, թե Ա. Աթոյանի մոտ հայտնաբերված և անհայտ պայմաններում փորձաքննության ուղարկված առարկան ինչպես է հայտնվել քրեական գործում, քանի որ առկա չէ առգրավման արձանագրություն, այն չի հայտնաբերվել կատարված անձնական խուզարկությամբ, իսկ ըստ ոստիկանների ցուցմունքների` նրանք Ա. Աթոյանից որևէ առարկա չեն վերցրել։ Վերոգրյալից հետևում է, որ փորձաքննության է ուղարկվել մի առարկա, որը հետագայում փորձագետի կողմից ճանաչվել է որպես սառը զենք, ինչը նշանակում է, որ վարույթն իրականացնող մարմինը խախտել է ապացույցների հավաքման, ստուգման, իրավական գնահատության վերաբերյալ ՀՀ քրեադատավարական օրենսդրությամբ սահմանված ընթացակարգերը, որն էլ իր հերթին հանգեցրել է նրան, որ քրեական գործում հայտնվել է իրեղեն ապացույց հանդիսացող զենք, որը սույն գործով հանդիսանում է հանցագործության առարկա, որի ապօրինի կրումը մեղսագրվել է ամբաստանյալ Ա. Աթոյանին, և որի շարժի ընթացքը քրեական գործում հստակ չի երևում:

Ապացույցների հավաքման, ստուգման և իրավական գնահատության վերաբերյալ ՀՀ քրեադատավարական օրենսդրության վերը նշված խախտումները իրենց հերթին ուղեկցվել են կասկածյալի, մեղադրյալի պաշտպանության իրավունքի էական խախտումներով, որն արտահայտվել է, մասնավորապես, նրանում, որ կասկածյալը միայն 02.08.2014թ. է  ծանոթացվել և' «սառը զենքի դատատեխնիկական փորձաքննություն նշանակելու մասին»  քննիչի 17.07.2014թ. որոշմանը և' փորձագետի 25.07.2014թ.  թիվ 2274-14 եզրակացությանը, ինչը զրկել է պաշտպանության կողմին այդ փուլում ՀՀ քրեական դատավարության  օրենսգրքի 247-րդ հոդվածով երաշխավորված իրավունքների իրացման հնարավորությունից, որը սույն քրեական գործի պայմաններում վերաքննիչ դատարանը դիտել է որպես քրեադատավարական օրենքի էական խախտում:

Վերոգրյալ հիմքերի առկայության պայմաններում Վերաքննիչ դատարանը եկել է համոզման, որ 25.07.2014 թվականի N2274-14 դատաքրեագիտական փորձաքննության եզրակացությունը չի կարող գնահատվել որպես արժանահավատ և թույլատրելի ապացույց, նույն կերպ և նույն հիմնավորումներով ՀՀ Վերաքննիչ քրեական դատարանը գտել է, որ անթույլատրելի պետք է ճանաչել նաև նախաքննական մարմնի 08.08.2014թ. «Իրեղեն ապացույց ճանաչելու և քրեական գործին կցելու մասին» որոշումը:

3.3 Անձին որպես մեղադրյալ ներգրավելու  մասին  որոշմանը  ներկայացվող   պահանջները.

Կասկածյալի կամ մեղադրյալի դատավարական կարգավիճակը որպես անձի իրավունքների և օրինական շահերի ապահովմանն ուղղված երաշխիք.

Դեռևս Արկադի Պապյանի գործով Վճռաբեկ դատարանի 2010 թվականի նոյեմբերի 5-ի թիվ ՏԴ/0115/01/09 որոշման մեջ դատարանն իրավական դիրքորոշում է ձևավորել այն մասին, որ մեղադրանքի ձևակերպումը պետք է արտացոլի մեղսագրվող գործողությունների կամ անգործության բովանդակությունը, հետևաբար` պետք է ներառի հանցակազմի բոլոր պարտադիր հատկանիշները բնութագրող փաստական տվյալները։ ...Փաստական տվյալների ներառումն անհրաժեշտ նախապայման է, որպեսզի մեղադրանքի մեջ նշվի այն քրեական օրենքը, որով նախատեսված են հանրության համար վտանգավոր, հակաիրավական և քրեորեն պատժելի արարքի հատկանիշները, այսինքն` հանգեցնի մեղադրանքում ձևակերպված արարքին համապատասխան իրավաբանական գնահատական տալուն»։ Նույն որոշմամբ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, նաև որ «(…) մեղադրանքի ձևակերպման կարևորումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ համապատասխան դատավարական փաստաթղթերում (անձին որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշում, մեղադրական եզրակացություն) դրա առկայությունը հնարավորություն է տալիս քրեական հետապնդման ենթարկվող անձին արդյունավետ կերպով իրականացնել իր պաշտպանության իրավունքը։ Մեղադրանքի ձևակերպումը միակ հնարավոր դատավարական միջոցն է, որով հնարավոր է դառնում իրացնել անձի իրավունքը տեղեկանալու իր դեմ առաջադրված մեղադրանքի մասին։ Նույն որոշմամբ Վճռաբեկ դատարանը մեղադրանքի ձևակերպումը բնորոշել է որպես մեղադրյալի իրավունքների և օրինական շահերի ապահովմանն ուղղված երաշխիք, որը հնարավոր է դարձնում առաջադրված մեղադրանքից օրինական միջոցներով պաշտպանվելը և թույլ է տալիս հասնել քրեական վարույթի հիմնական` մեղադրյալի անմեղության կամ մեղավորության հարցի հստակ լուծմանը։

Բացի այդ, Վճռաբեկ դատարանը 2011 թվականի դեկտեմբերի 22-ի ԵԿԴ/0136/11/11՝ Լևիկ Պողոսյանի վերաբերյալ նախադեպային որոշմամբ սահմանել է, որ այն դեպքում, երբ քրեական գործ հարուցելու մասին որոշման մեջ տրվում են այնպիսի ձևակերպումներ, որոնցից հետևում է, որ կոնկրետ անձը կատարել է քրեորեն պատժելի արարք, քննարկվող որոշումն իրավական հետևանքների առումով հավասարվում է անձին մեղադրանք առաջադրելու մասին որոշմանը։ «Քրեական գործ հարուցելու մասին» որոշման մեջ անձին որպես հանցանք կատարողի մատնանշելու պարագայում, նա իրավունք է ձեռք բերում օգտվելու որոշակի դատավարական երաշխիքներից, այդ թվում` պաշտպանության իրավունքից։

Այսպես՝

24.07.2015թ. Ալբերտ Մարգարյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 118-րդ հոդվածով, այն բանի համար, որ նա 2015 մայիսի 30-ին, ժամը 09.00-ի սահմաններում, Երևան քաղաքի Հանրապետության 79 հասցեում գտնվող «Նոր-Զովք» սուպերմարկետի մոտ, կենցաղային հարցերի շուրջ վիճաբանել է իր նախկին կնոջ` Աստղիկ Մանգրչյանի հետ, որի ընթացքում ծեծի է ենթարկել նրան, ոտքերով դիտավորությամբ հարվածել է վերջինիս մարմնի տարբեր մասերին, և նրա առողջությանը պատճառել թեթև վնասի հատկանիշներ չպարունակող մարմնական վնասվածքներ։

Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանն (այսուհետ՝ Դատարան) արձանագրել է, որ վարույթն իրականացնող մարմնի որոշումից և մեղադրական եզրակացությունից պարզ է դառնում, որ Ա.Մարգարյանին առաջադրված մեղադրանքը վերաբերում է իր կողմից Աստղիկ Մանգրչյանին ծեծի ենթարկելու` նրա մարմնի տարբեր մասերին ոտքերով դիտավորությամբ հարվածներ հասցնելուն։ Ըստ էության մեղադրյալը, օգտվելով իր դատավարական իրավունքներից, պաշտպանվել է իրեն առաջադրված, վերը շարադրված ձևակերպմամբ մեղադրանքից, մինչդեռ, Ա.Մարգարյանը քրեական գործի դատական քննության ընթացքում դատարանին է ներկայացնել նույն օրը նույն քննիչի կողմից կայացված մեկ այլ «որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշում», ըստ որի՝ Ալբերտ Մարգարյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 118-րդ հոդվածով, այն բանի համար, որ «նա 2015 թվականի մայիսի 30-ին, ժամը 09։00-ի սահմաններում Երևան քաղաքի Հանրապետության 79 հասցեում գործող «Նոր Զովք» սուպերմարկետի մոտ, կենցաղային հարցերի շուրջ վիճաբանել է իր նախկին կնոջ՝ Ա.Մանգրչյանի հետ, որի ընթացքում ծեծի է ենթարկել նրան, ձեռքերով և ոտքերով դիտավորությամբ հարվածել է վերջինիս մարմնի տարբեր մասերին և նրա առողջությանը պատճառել թեթև վնասի հատկանիշներ չպարունակող մարմնական վնասվածքներ»։

Դատարանն արձանագրել է, որ նախաքննության որոշակի փուլում առաջադրված է եղել մեղադրանք, որի էությունը վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից պարզաբանվել է Ա.Մարգարյանին, միաժամանակ պարզաբանվել է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 65-րդ հոդվածով սահմանված մեղադրյալի իրավունքները։ Նախաքննության ընթացքում գործում հայտնվել է մեկ այլ որոշում՝ որում մեղադրյալի կողմից ենթադրաբար կատարված հանցավոր գործողությունների արտաքին նկարագիրը՝ օբյեկտիվ կողմը, տարբերվում է նրան նախկինում առաջադրված մեղադրանքից։ Մասնավորապես, երկրորդ որոշման մեջ առկա չէ «ձեռքերով» բառը։ Միաժամանակ դատարանը փաստել է, որ քրեական գործն ըստ էության, հարուցվել է դեպքի առթիվ, սակայն քրեական գործ հարուցելու մասին որոշման նկարագրական-պատճառաբանական մասում նկարագրվել է քրեորեն պատժելի արարք, որում հստակորեն մատնացույց է արվել Ա.Մարգարյանը` որպես ենթադրաբար հանցավոր արարք կատարող անձ։ Ավելին, մինչ նախաքննության մարմնի կողմից դեպքի առթիվ քրեական գործ հարուցելը, 30.05.2015թ.-ին կայացվել է որոշում` դատաբժշկական փորձաքննություն նշանակելու մասին, իսկ քրեական գործի հարուցման ժամանակ արդեն իսկ դատաբժշկական փորձաքննության թիվ 1393 եզրակացությամբ հաստատվել է Ա.Մանգրչյանի մոտ մարմնական վնասվածքի առկայությունը։

Վերլուծելով վերը շարադրվածը՝ դատարանն արձանագրել է, որ առկա է քրեական գործ հարուցելու մասին որոշում, որի նկարագրական մասում մատնանշված է հանրորեն վտանգավոր արարք, որը, ենթադրաբար կատարել է որոշմամբ նշված անձը` Ա.Մարգարյանը։ Բացի այդ, քրեական գործի քննության ժամանակ առկա է անձ, ում քրեական օրենքով արգելված արարքով ենթադրաբար պատճառվել է ֆիզիկական վնաս և դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացություն, որով հնարավոր է ողջամտորեն ենթադրել, որ այն կարող է պատճառած լինի Ա.Մարգարյանը։ Հետևաբար, դատարանն արձանագրել է, որ Ա.Մարգարյանը, ում դեմ, ըստ էության, հաղորդում է տվել Ա.Մանգրչյանը, պետք է ունենար դատավարական կարգավիճակ, պետք է հանդես գար որպես դատավարության կողմ` կասկածյալ և այդ կերպ պետք է կարողանար իրականացնել իր հիմնարար՝ պաշտպանության իրավունքը, օգտվելով կասկածյալի համար սահմանված իրավունքներից և պարտականություններից։ Ի հակառակ դրան, Ա. Մարգարյանը, որպես վկա հարցաքննելիս, չի ունեցել և չէր կարող ունենալ հնարավորություն` իրականացնելու իր պաշտպանությունը, քանի որ վկայի և կասկածյալի դատավարական կարգավիճակները տարբեր են, համապատասխանաբար տարբեր են նաև օրենքով վերապահված իրավունքները և պարտականությունները։ Կոնկրետ դեպքում վարույթն իրականացնող մարմինը պետք է միջոցներ ձեռնարկեր Ա. Մարգարյանի պաշտպանության իրավունքն ապահովելու համար, որը տվյալ պայմաններում կարող էր հանդիսանալ նրան նվազագույնը կասկածյալի կարգավիճակ տալը:

Նկատի ունենալով, որ վարույթն իրականացնող մարմնի անգործության հետևանքով խախտվել է Ա.Մարգարյանի պաշտպանության իրավունքը՝  Դատարանը 2015 թվականի հոկտեմբերի 19-ի  ԵԿԴ/0198/01/15 դատավճռով ապացուցված և հիմնավորված չի համարել Ալբերտ Մարգարյանի կողմից իրեն մեղսագրված` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 118-րդ հոդվածով նախատեսված արարքը կատարելը և այդ մեղադրանքով ճանաչել ու հռչակել է նրա անմեղությունը։  Դատախազի կողմից դատավճիռը բողոքարկվել է վերաքննության կարգով: Վերաքննիչ դատարանի որոշմամբ դատավճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ, իսկ մեղադրողի վերաքննիչ բողոքը մերժվել:


Եզրակացություններ`

1. Ինքնիրավչության հանցակազմի քրեաիրավական բնութագրի վերաբերյալ Կոմիտեի քրեական գործերի քննության աջակցության վարչության կողմից կազմակերպել հատուկ ուսուցում,
2. Քրեական գործերով առանցքային դատավարական փաստաթղթերի կազմման ընթացքում թույլ տրված խախտումները կանխելու նպատակով ՀՀ արդարադատության ակադեմիայում անցկացվող վերապատրաստման դասընթացներում ընդգրկել համապատասխան թեմաներ,
3. ամփոփումն ուղարկել Կոմիտեի տարածքային մարմիններ և  ստորաբաժանումներ` նկարագրված խախտումներն օպերատիվ խորհրդակցությունում քննարկելու համար։